„Wiadomości”: przepis na propagandę

„Wiadomości” to przekaz metodyczny i ciągły, tworzony według określonego schematu. Opisał go na zlecenie Towarzystwa Dziennikarskiego Andrzej Krajewski, były dziennikarz TVP i ekspert poprzedniej Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, który przeanalizował główne wydania „Wiadomości” z czasu kampanii samorządowej i z początku stycznia. Wyodrębnił w nim sześć rodzajów materiałów. – To pozytywka, utrwalacz, zohydzacz, pobudzacz, zawijacz i odpór – wylicza Krajewski. Telewizja żongluje nimi w zależności od aktualnych wydarzeń i zapotrzebowania. Zawsze jednak dominuje głos PiS. Pod koniec września aż dwie trzecie wypowiedzi polityków w „Wiadomościach” pochodziło od działaczy tej partii. Nawet gdy dzieją się rzeczy ważne, które w innych telewizjach są wiadomościami dnia, w dzienniku TVP pierwsze miejsce zajmuje zwykle pozytywka. To materiał pozytywny w swej wymowie dla rządzących. W epicentrum kryzysu wywołanego przez „taśmy Kaczyńskiego” „Wiadomości” nie zaczynały głównego wydania od tego tematu (w dniu publikacji był dopiero czwarty), ale informowały na przykład o „powstającym porozumieniu rolniczym, całkowicie nowym forum dyskusji między ministrem i rolnikami i całym środowiskiem rolniczym”, które ma wypracowywać nowe rozwiązania przy wsparciu ekspertów i instytutów naukowych (jakie rozwiązania, jakich ekspertów – o tym widz się nie dowiedział). Usłyszał za to, jak mocno rząd wspiera rolników, a ci blokują drogi i nie chcą przyjść na rozmowy z ministrem. Kolejnego dnia główne wydanie otwierał materiał o tym, że „rok 2018 był najlepszy dla polskiej gospodarki od 11 lat”. Jak informowała Danuta Holecka, wzrost PKB przekroczył 5 proc. „według wstępnego szacunku”. Czyjego? Tego już nie powiedziała. I do końca wydania widz się tego nie dowiedział, o ile nie dostrzegł na wyświetlonej planszy małego napisu „źródło: GUS”. Za to głos z offu reportera Damiana Diaza informował, że ostatni tak duży wzrost był w roku 2007 – „wtedy też rządziło Prawo i Sprawiedliwość”. O tym, że rok później wybuchł światowy kryzys, ani słowa. Często pozytywka połączona jest z utrwalaczem, który ma powtórzyć przekaz tak, by mocniej zapadł w pamięć. Mogą nim być komentarze przychylnych PiS ekspertów (bardzo często są nimi naukowcy z warszawskiego UKSW) i dziennikarzy mediów o prawicowych sympatiach lub bardzo niszowych, jak np. Agencja Informacyjna. Wśród tych pierwszych wyróżnia się psycholog Norbert Maliszewski, profesor UKSW, który między 6 a 11 stycznia sześciokrotnie pojawiał się w głównym wydaniu „Wiadomości”, czasem nawet dwukrotnie. Właściwie za każdym razem w innej roli, w zależności od tematu, który omawiał. Raz jako psycholog społeczny, innym razem jako politolog czy specjalista do spraw marketingu politycznego lub wizerunku politycznego. To, czego nie było w pozytywce, zagrało w zawijaczu, czyli materiale negatywnym ukrytym w wiadomości pozytywnej połączonej ze zohydzaczem. W przypadku „rzekomej afery z udziałem Jarosława Kaczyńskiego” celem zawijacza było pokazanie, że inwestor K-Towers, czyli spółka Srebrna, chciał dobrze, miał zamiar postawić elegancki wieżowiec w sąsiedztwie wielu podobnych. Ale oczywiście PO – ulubiony cel ataków tzw. publicznej telewizji i jej flagowego programu informacyjnego – nie chciała się na to zgodzić. I tak wyszła na jaw „urzędnicza patologia”, bo przecież ratusz najpierw przystał na inwestycję spółki Srebrna, by się potem z niej wycofać. Oczywiście o stanowisko ratusza reporter „Wiadomości” Marcin Szypszak nie zapytał. W przekazie ważny jest odpór, czyli atak w odpowiedzi na negatywną informację. W przypadku nagrań z Nowogrodzkiej odpór trzeba było dać „Gazecie Wyborczej”, która „sięgnęła poziomu tabloidu”. Wypowiedzi prezesa PiS są „wyrwane z kontekstu”, ich sens „odwrócony o 180 stopni”, a publikacje na temat taśm „wywołują uśmiech politowania”. Gdy niszczyciel z placu Powstańców postanawia przewietrzyć lufy i wypłynąć na spokojne wody, sięga po pobudzac