Czy sprawa Kuchcińskiego wpłynie na sondaże PiS

Notowania PiS ani drgną, nawet lekko idą w górę. Czy to oznacza, że sprawa lotów marszałka Sejmu i jego rodziny spłynęła po partii jak po kaczce?

Według najnowszego sondażu Kantar Polska dla TVN i TVN 24 PiS cieszy się poparciem 44 proc. rodaków. To o 2 pkt proc. więcej niż w badaniu tego ośrodka sprzed miesiąca. Sondaż został przeprowadzony w ubiegły poniedziałek i wtorek, już po dymisji Marka Kuchcińskiego. Przez ostatnie tygodnie z mediów wylewały się zaś materiały o lotach marszałka i generalnie o nadużyciach przywilejów przez obóz PiS. Pisaliśmy o nich także w „Polityce”.

Niedoceniana kwestia czasu

Czy taki sondaż dowodzi, że PiS stał się już całkowicie teflonowy i żadna afera nie obniży mu poparcia? Czy karty są już rozdane, wynik wyborów 13 października przesądzony, a kampania będzie miała tylko rytualny charakter? Niezupełnie, a raczej zupełnie nie.

W analizie wpływu różnego rodzaju afer na notowania partyjne często nie docenia się działania jednego czynnika – czasu. Pojedyncze wydarzenie rzadko wpływa na preferencje partyjne natychmiast. A nawet jeśli do takiej sytuacji dojdzie, po chwilowych wahnięciach notowania w ciągu kilku dni czy tygodni niekiedy wracają do punktu wyjścia.

Realne znaczenie mają sprawy, które poruszają Polaków, ale jednocześnie mają długotrwały charakter. Klasycznym przykładem jest afera Rywina. „Gazeta Wyborcza” opublikowała tekst „Ustawa za łapówkę, czyli przychodzi Rywin do Michnika” 27 grudnia 2002 r. Afera miała duży wpływ na późniejszą klęskę lewicy w wyborach 2005, ale notowania SLD osuwały się dość powoli. Pod koniec 2002 r. poparcie utrzymywało się powyżej 30 proc., poniżej 20 proc. spadło dopiero pod koniec 2003 r., wraz z postępami prac komisji śledczej, kolejnymi aferami i erozją samej partii (dane za CBOS).

Z aferą podsłuchową było podobnie

Oczywiście sprawa Rywina to dawne dzieje, a cykl informacyjny od tego czasu bardzo przyspieszył. Ale Polacy nie zaczęli z tego względu dużo szybciej reagować na afery ani zmieniać preferencji. Dobrym przykładem jest afera podsłuchowa, jeden z najważniejszych czynników, które doprowadziły do utraty władzy przez koalicję PO-PSL.

W maju 2014 r. notowania PO w CBOS wynosiły 27 proc., w czerwcu – 32 proc. Pierwsze nagranie – rozmowy z udziałem prezesa NBP Marka Belki i szefa MSW Bartłomieja Sienkiewicza – ujawniono 14 czerwca 2014 r. Poparcie dla PO stopniało wprawdzie do 29 proc. w lipcu i 26 proc. w sierpniu, ale to niewiele mniej niż miesiąc przed ujawnieniem afery. Zresztą odbiło do 34 proc. na koniec roku.

Po pierwszym stenogramie regularnie pojawiały się jednak następne, które nasilały zmęczenie Polaków rządami tej formacji. Do tąpnięcia doszło w następnym roku, po porażce Bronisława Komorowskiego w wyborach prezydenckich.

Mariusz Janicki: Jak się odczepić od PiS

Półka z napisem „winni”

Nie można więc oczekiwać, że pod wpływem jednej afery, nawet bardzo bulwersującej, wyborcy nagle dokonają zwrotu o 180 stopni. Poparcie dla partii bardzo często jest istotnym elementem autoidentyfikacji, a tego rodzaju postawy nie zmieniają się z dnia na dzień. W politycznej historii Polski ostatnich dekad afery wpływały na preferencje partyjne w dłuższej, co najmniej kilkumiesięcznej perspektywie.

Często się zdarza, że wyborcy po wybuchu afery nie wyciągają z niej bezpośrednich konsekwencji, ale w swojej pamięci odkładają ją na półkę z napisem „winni” i zaglądają na nią przy okazji wyborów, tak jak to było ze sprawą podsłuchów. W przypadku PiS też ma się co na tej półce znaleźć: premie dla rządu Szydło, pensje w NBP czy obsadzanie swoimi ludźmi spółek i spółeczek.

A co z aferą PiSancjum?

Zupełnie inne pytanie brzmi, czy sprawa Kuchcińskiego i nadużywania przywilejów przez PiS w ogóle może znacząco obniżyć poparcie dla rządzącej prawicy. Polacy z jednej strony zgadzają się na to, by przedstawiciele władzy korzystali z jej materialnych atrybutów – samolotów, mieszkań czy limuzyn – bo władza „nie może być dziadowska”. Z drugiej strony, czego dowiodły „ośmiorniczki”, w którymś momencie wyborcy mogą dojść do wniosku, że rząd przesadza z dygnitarstwem. I wtedy wycofują poparcie.

Sprawa Kuchcińskiego być może wybuchła zbyt późno, by poważnie zaszkodzić PiS, bo wybory już za dwa miesiące. Kampania będzie krótka i afera nie zdąży się osadzić w świadomości wyborców, tak jak podsłuchy publikowane przez ponad rok. Ale PiSancjum wciąż budzi emocje, co widać po czołówkach tabloidów.

W sobotę pojawił się na nich nowy szef KNF, któremu urząd wynajął najnowsze bmw M5, jak pisze „Fakt”, „bezkompromisowe połączenie eleganckiej limuzyny biznesowej i konsekwentnie sportowych osiągów”. Jeśli serial pod tytułem „PiSancjum” będzie trwał, to może wywrzeć wpływ na zachowanie Polaków przy urnach.

Sierpniowy sondaż telefoniczny Kantar dla „Faktów” TVN i TVN 24 został zrealizowany 12–13 sierpnia 2019 r. na ogólnopolskiej reprezentatywnej próbie osób w wieku powyżej 18 lat. Próba: 1003 osoby. Poprzedni, lipcowy sondaż telefoniczny Kantar dla „Faktów” TVN i TVN 24 został zrealizowany 12–15 lipca 2019 r., także na ogólnopolskiej reprezentatywnej próbie osób w wieku powyżej 18 lat. Próba: 1002 osoby.