Po raz drugi w Europejskim Centrum Solidarności w Gdańsku wręczono Medale Wolności Słowa w trzech kategoriach: Media, Instytucja, Obywatel/Obywatelka. Wyróżnienie mogą otrzymać osoby „angażujące się w działalność na rzecz dobra wspólnego, w tym m.in.: obywatelską, społeczną, kulturalną, artystyczną, naukową, dziennikarską i publicystyczną”.
W kategorii Media kandydatury mogły zgłaszać kolegia redakcyjne polskich mediów, w kategorii Instytucja – organizacje pozarządowe, fundacje oraz stowarzyszenia, a w kategorii Obywatel/Obywatelka pełnoletni obywatele Polski.
Laureat w kategorii Instytucja: Igora Tuleya, sędzia odsunięty przez władze od orzekania z powodu swojej niezależności. Nominowani byli także Krzysztof Głuchowski, dyrektor Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, który nie poddał się próbom cenzury sztuki, oraz Jakub Karyś, przewodniczący Komitetu Obrony Demokracji, inicjator protestów przeciwko lex TVN.
Odbierając medal, Tuleya przyznał, że konkurencja była silna: „Podejrzewam, że siedem w prawo, siedem w lewo i padło na mnie. Mogę tylko przypomnieć słowa, które kiedyś wypowiedziałem przed Sądem Najwyższym: by być niezawisłym sędzią, najpierw trzeba być odważnym obywatelem. My, sędziowie, tej odwagi, wytrwałości i dumy uczymy się od obywateli. Dedykuję wam ten medal! Pamiętajmy o laureacie z zeszłego roku. Powinniśmy zawsze krzyczeć: uwolnić Poczobuta!”.
Laureat w kategorii Media: Piotr Jacoń, dziennikarz TVN24 ujmujący się za osobami transpłciowymi. Nominowani byli także Jerzy Jurecki, dziennikarz z Zakopanego, wydawca „Tygodnika Podhalańskiego”, przedstawiciel wolnych mediów lokalnych, oraz Ewa Siedlecka, publicystka „Polityki”, skazana za opisanie sędziowskiej afery hejterskiej.
Piotr Jacoń podziękował kobietom, które „na co dzień uczą go wolności” – córkom Wiktorii i Heli, żonie Magdzie. Przypomniał, że siedem lat temu osoby transpłciowe i ich rodziny straciły możliwość życia w państwie, w którym płacą podatki. „Koalicja PO-PSL na końcu kadencji przyjęła ustawę o ustaleniu płci, była to pierwsza, którą zawetował prezydent Duda. To weto wróciło do tego samego Sejmu, w którym była też Lewica i Ruch Palikota. Koalicja miała większość, zrobiła wszystko, by tego wniosku o odrzucenie weta nie głosować” – mówił i zaapelował do partii, które chcą przejąć władzę po PiS: „Macie kilka rzeczy do nadrobienia, jedną z nich jest ta ustawa. Powiecie, że są ważniejsze rzeczy, bo jest inflacja, węgiel. Rodzice osób transpłciowych też martwią się o inflację i o to, że będą musieli kupić węgiel. Martwią się też o inne rzeczy, o które martwić by się nie musieli, gdyby ta ustawa została przyjęta” – podkreślił. Postulował też legalizację małżeństw jednopłciowych i prawa do adopcji dzieci. „Nikomu od tego nie ubędzie, a na pewno przybędzie więcej szczęśliwych rodzin, polskich rodzin, nierzadko katolickich, a także pisowskich. Mam apel do Kościoła, by nie przeszkadzał – miejcie te swoje kościelne rozwody, ale naszym tęczowym dzieciom zostawcie cywilne śluby. I dajcie im święty spokój” – zakończył.
Laureatka w kategorii Obywatel/Obywatelka: Katarzyna Wappa, nauczycielka z Hajnówki, aktywistka i obrończyni praw uchodźców, ofiar pushbacków na granicy z Białorusią. Pozostali nominowani: Kamila Ferenc, prawniczka działająca na rzecz praw kobiet, w tym prawa do legalnej aborcji, oraz Robert Hojda, inicjator projektów Tour de Konstytucja i Marszu Milczenia ′44.
„Czuję, że jestem jedną z wielu osób, które angażują się w pomoc osobom na granicy polsko-białoruskiej. Tak naprawdę jest nas więcej, ale wielu nie ujawnia swoich imion ani twarzy, bo uważają, że dzięki temu będą mogli efektywniej działać. Nasze działania są w wielu wymiarach wolności: wolności słowa, gdy mówimy o tym, co się tam dzieje, gdy dziennikarze nie mogą tam wjechać; wolności i wierności własnym przekonaniom, gdy robimy to, w co wierzymy, nawet gdy nazywa się nas durniami albo zdrajcami. Człowieczeństwo rozumiemy tak, że nikt nie może umrzeć za naszymi domami, w lesie, obok nas” – mówiła Katarzyna Wappa, dziękując przede wszystkim Grupie Granica.
Laureatów wskazała kapituła w składzie: prof. Adam Bodnar, Agnieszka Jankowiak-Maik (Babka od Histy), prokurator Ewa Wrzosek (ubiegłoroczni laureaci nagrody), a także redaktor naczelny „Press” Andrzej Skworz i Weronika Mirowska, prezeska Fundacji Grand Press.
Medale specjalne otrzymali Wanda Traczyk-Stawska, Jacek Fedorowicz oraz Stanisław Tym. Wszystkim nagrodzonym i nominowanym gratulujemy!