W zaplanowanych na 7 i 21 kwietnia 2024 r. wyborach samorządowych wybierzemy członków rad gmin, rad powiatów i sejmików wojewódzkich oraz wójtów, burmistrzów i prezydentów miast. W wielu gminach w Polsce wybory potrwają jeden dzień, ale tam, gdzie w pierwszej turze (7 kwietnia) nie zostanie wyłoniony wójt, burmistrz lub prezydent miasta, wymagana będzie druga tura głosowania (21 kwietnia).
Lokale wyborcze będą otwarte dla głosujących od 7:00 do 21:00.
Głosowanie krok po kroku. Jak oddać ważny głos?
Do lokalu wyborczego należy zabrać dokument tożsamości, który umożliwi znalezienie nas na liście wyborców.
Na karcie do głosowania należy zaznaczyć znak „x” (dwie przecinające się linie) w okienku przy nazwisku wybranego kandydata, a następnie kompletne karty wrzucić do urny wyborczej. Nie wolno ich wynosić poza lokal wyborczy, odstępować komukolwiek, dekompletować (karty niewrzucone, rozdarte, niekompletne czy też wrzucone osobno będą uznane za nieważne).
Dopiski na kartach nie dyskwalifikują głosu, ale organy wyborcze apelują o powstrzymanie się od robienia ich.
Ile dostaniemy kart?
Wyborcy w większości gmin będą mogli oddać cztery głosy – po jednym na radnych:
- gminy,
- powiatu,
- województwa,
oraz jeden na wójta, burmistrza lub prezydenta miasta.
Mieszkańcy miast na prawach powiatu otrzymają tylko trzy karty, ponieważ wybierają wyłącznie radę miejską i prezydenta miasta (nie ma odrębnych organów gminy i powiatu) oraz radnych do sejmiku wojewódzkiego. Mieszkańcy Warszawy głosują dodatkowo na radnych dzielnic.
Jak podała PKW, w wyborach samorządowych 2024 na blisko 47 tys. urzędów wystartują łącznie 187 323 osoby (nie licząc kandydatów do rad dzielnic m.st. Warszawy), ale w 412 polskich gminach zarejestrowano tylko po jednym kandydacie na wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Wybory w tych miejscach odbędą się mimo to, a głosujący będą mogli zagłosować „za” lub „przeciw” zgłoszonej kandydaturze. Jeśli kandydat uzyska ponad połowę głosów na „tak”, zostanie wójtem, burmistrzem lub prezydentem, w przeciwnym wypadku włodarza wybierze nowo wybrana rada gminy, powiatu lub miasta w tajnym głosowaniu bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady.
Jak oddać głos? Karty do głosowania
Karty wyborcze są białe, na każdej musi znajdować się pieczęć obwodowej komisji wyborczej oraz wydrukowany odcisk pieczęci terytorialnej komisji wyborczej. Karty zawierają także instrukcję głosowania – na dole strony. Nazwiska kandydatów są wydrukowane na kolorowych tłach zgodnie z kategorią wyborów, w których startują.
Wybór wójta, burmistrza lub prezydenta miasta
Karta do głosowania w wyborach wójta, burmistrza lub prezydenta miasta zawiera nazwiska kandydatów na różowym tle. Pod każdym nazwiskiem znajdziemy skrót nazwy komitetu wyborczego kandydata, a czasem symbol graficzny komitetu, o ile komitet ma taki symbol.
Głosujemy, stawiając znak „x” w kratce przy nazwisku tylko jednego kandydata. Znak „x” to co najmniej 2 linie przecinające się w obrębie kratki.
Instrukcja głosowania znajduje się na dole karty.
Gdy jest tylko jeden kandydat
Na karcie do głosowania może być również nazwisko tylko jednego kandydata, np. gdy drugi kandydat wycofa swoją kandydaturę albo utraci prawo wyborcze. W takiej sytuacji głosujemy, stawiając znak „x” w kratce oznaczonej słowem „tak” – jeżeli jesteśmy za wyborem kandydata, albo w kratce oznaczonej słowem „nie” – jeżeli jesteś przeciw temu wyborowi.
W przypadku postawienia znaku „x” w obu kratkach albo niepostawienia go w ogóle głos będzie nieważny. Jeżeli jedyny kandydat nie uzyska więcej niż połowy ważnych głosów na „tak”, wójta burmistrza lub prezydenta wybierze rada gminy.
Głosowanie na radnych gminy do 20 tys. mieszkańców
Podobnie będzie wyglądała karta do głosowania w wyborach do rady gminy do 20 tys. mieszkańców, ale tu nazwiska kandydatów będą na szarym tle. Głosujemy, stawiając znak „x” w kratce przy nazwisku tylko jednego kandydata.
Głosowanie na radnych gminy powyżej 20 tys. mieszkańców
Karta w wyborach do rady gminy powyżej 20 tys. mieszkańców ma inny układ. By oddać głos, należy znaleźć listę kandydatów, na którą chcesz zagłosować, i postawić znak „x” w kratce przy nazwisku wybranego kandydata – wyłącznie na tej liście. Jeżeli postawimy znak „x” na więcej niż jednej liście kandydatów, nasz głos będzie nieważny.
Głosowanie na radnych do rady powiatu
Karta do głosowania w wyborach do rady powiatu zawiera nazwiska kandydatów na żółtym tle. Należy znaleźć listę kandydatów, na którą chcemy zagłosować, i oddać swój głos, stawiając znak „x” w kratce przy nazwisku wybranego kandydata wyłącznie na tej liście.
Głosowanie na radnych sejmiku województwa
Podobne zasady głosowania obowiązują w wyborach do sejmiku województwa. Wybieramy listę z nazwiskami kandydatów na niebieskim tle, a następnie kandydata, na którego chcemy zagłosować.
Jak głosować – instrukcja PKW
Dokładną i przejrzystą instrukcję głosowania w wyborach samorządowych opublikowała w formie wideo Państwowa Komisja Wyborcza:
Wybory samorządowe 2024
Od 2018 r. wybory samorządowe w Polsce odbywają się co pięć lat – tyle trwają kadencje rad gminy, powiatowych i sejmików, a także urzędujących wójtów, burmistrzów i wojewodów (od 1998 do 2018 r. radni i włodarze urzędowali cztery lata). Pierwsza tura wyborów samorządowych w Polsce w 2018 r. odbyła się 21 października. Termin następnych wyborów przypadał więc na jesień 2023 r., w podobnym czasie, co termin wyborów parlamentarnych (15 października 2023). By uniknąć konieczności przeprowadzania dwóch elekcji w tym samym czasie, na podstawie Ustawy z 29 września 2022 r. o przedłużeniu kadencji organów jednostek samorządu terytorialnego kadencje rad gmin, rad powiatów i sejmików województw, rad dzielnic miasta stołecznego Warszawy oraz wójtów, burmistrzów i prezydentów miast wydłużono do 30 kwietnia 2024 r.
29 stycznia 2024 r. premier Donald Tusk na dzień wyborów samorządowych wyznaczył niedzielę 7 kwietnia. Druga tura odbędzie się dwa tygodnie później.