Osoby czytające wydania polityki

Wiarygodność w czasach niepewności

Wypróbuj za 11,90 zł!

Subskrybuj
Kultura

Przewoźnik z Łodzi

Karl Dedecius (1921–2016)

Karl Dedecius (1921-2016) Karl Dedecius (1921-2016) Brigitte Friedrich / Süddeutsche Zeitung
Bywały takie czasy w Europie, gdy poetów odbierano jako nieformalnych ambasadorów z innej planety, a tłumacze poezji uważali się za „przewoźników”, którzy myśli i uczucia przekazywali na drugi brzeg granicznej rzeki. Tak też swą rolę widział Karl Dedecius.

Dedecius – polski Niemiec lub niemiecki Polak, urodzony w 1921 r. w niemieckiej rodzinie w wielokulturowej Łodzi, w 1939 r. polski maturzysta, w 1943 r. niemiecki żołnierz w Stalingradzie. W niewoli nauczył się cyrylicy i poznał rosyjską poezję, co zmiękczało serca rosyjskich strażników. W 1950 r. wypuszczony do NRD, przeniósł się wkrótce do Niemiec zachodnich, gdzie po wielu daremnych staraniach znalazł pracę w agencji ubezpieczeniowej Allianz, a wieczorami tłumaczył polską poezję – a więc z języka, który w Niemczech lat 50. kojarzył się ze wszystkim innym niż z poetami i myślicielami.

Już jego pierwszy tomik przekładów polskiej liryki, „Lekcja ciszy” z 1959 r., był dla miłośników literatury zaskoczeniem. Natomiast jego tłumaczenie „Myśli nieuczesanych”, aforyzmów Stanisława Jerzego Leca, spowodowało eksplozję. Sprzedano ponad 300 tys. egzemplarzy. Potem przyszła kolej na dalsze przekłady poezji: Różewicz, Herbert, Miłosz, Szymborska…

Już na początku lat 60. Karl Dedecius był instytucją uznaną w Polsce i poza nią. My, polscy germaniści, w ponurym Lipsku przepisywaliśmy w Deutsche Bücherei jego przekłady, by je następnie w katolickiej gminie studenckiej zaprezentować naszym niemieckim kolegom jako „polski sposób myślenia”. Również szwedzka Akademia bliżej poznała wiersze Czesława Miłosza, Josifa Brodskiego i Wisławy Szymborskiej dzięki „przewoźnikowi” z Frankfurtu.

Dla nas, młodych Polaków, Pan Karol był „nasz”. Mówił świetną, staranną polszczyzną, oddychał polską literaturą i polską mentalnością, ponieważ naprawdę był w niej zadomowiony. Jednak jego przekłady są częścią niemieckiej poezji.

Polityka 11.2016 (3050) z dnia 08.03.2016; Kultura; s. 83
Oryginalny tytuł tekstu: "Przewoźnik z Łodzi"
Reklama