Katowice gospodarzem festiwalu World Music EXPO

Pierwsza edycja WOMEX (World Music EXPO) odbyła się w Berlinie w 1994 r. W ciągu 23 lat stał się najważniejszą imprezą branżową poświęconą world music. Sam termin powstał pod koniec lat 80. jako próba zagospodarowania zainteresowania muzyką egzotyczną, pochodzącą spoza strefy zachodnioeuropejskiej i północnoamerykańskiej – po wielomilionowej sprzedaży i nagrodach Grammy dla nagrywanej z muzykami z RPA płyty „Graceland” Paula Simona. Nieważne było, czy to muzyka rytualna, ludowa, klasyczna czy popularna – tym, co je łączyło w ramach tego handlowego hasła, była egzotyczność z punktu widzenia amerykańskiego i brytyjskiego odbiorcy. Do jednego worka wrzucono więc tak rozmaite style i gatunki, jak perską muzykę klasyczną, nigeryjski afrobeat, argentyńską nueva canción czy pakistańskie qawwali. Z tego powodu world music bywa określane jako jeden z przejawów neokolonializmu Zachodu (więcej pisaliśmy o tym w osobnym tekście – POLITYKA 38/13). Artyści, by osiągnąć sukces, przyjeżdżali nagrywać płyty na Zachód, dostosowywali się do panujących tutaj gustów. A muzyka wydawana pod tym szyldem miała być przede wszystkim przystępna, czego dowodem mogą być sukcesy Salifa Keity i Cesarii Evory na początku lat 90. Front nieanglosaski Choć wielu muzyków i dziennikarzy nie przepada za tym terminem, etykietka muzyka świata funkcjonuje do dzisiaj. Przydatna przede wszystkim jako określenie muzyki w jakiś sposób odwołującej się do tradycji, co poszerza jej zakres również na style brytyjskie czy amerykańskie i trochę osłabia argument neokolonialny. Wydawałoby się, że w dobie internetu, gdy bez większego problemu można trafić na fascynujące nagrania z Ugandy, Nigru czy Kambodży, zbiorcze określenie całej muzyki niezachodniej i tradycyjnej straci rację bytu, ale nadal paradoksalnie jest potrzebne, bo w sytuacji dominacji muzyki anglosaskiej każdy z lokalnych stylów nie ma szans na rywalizację na równych zasadach, ale jako spójny front ich głos jest słyszalny. O organizację WOMEX w tym roku ubiegało się jak zawsze kilkanaście miast. Wygrały Katowice. – Bardzo się cieszę, że w końcu, po 22 edycjach, impreza odbędzie się w najbliższym sąsiedztwie, w Polsce – komentuje to Alexander Walter, dyrektor WOMEX. Bo targi odbędą się w Polsce po raz pierwszy i dopiero drugi raz zawitają do Europy Środkowej i Wschodniej (poprzednio dwa lata temu odbyły się w Budapeszcie). Dlaczego Katowice? W 2015 r. zostały ogłoszone Miastem Muzyki UNESCO, jednym z dwóch miast kreatywnych w Polsce (drugim jest Kraków – Miasto Literatury). Na Akademii Muzycznej działa najstarszy w kraju wydział jazzu, znajduje się tu siedziba Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia, odbywają się jedne z najważniejszych festiwali w regionie – OFF i Nowa Muzyka, które regularnie zdobywają europejskie nagrody w swoich kategoriach. WOMEX poświęcony kolejnemu segmentowi rynku uzupełnia ich ofertę i prezentuje Katowice jako miasto przyjazne każdej wartościowej muzyce, niezależnie od ram gatunkowych. – To kreatywne i dynamiczne miasto, które najlepsze ma przed sobą – wyjaśnia Walter. Ważnym aspektem jest także komunikacyjna dostępność Katowic, w końcu delegaci, artyści i goście muszą się bezproblemowo dostać na miejsce imprezy. Świat polski – Tytuł Miasta Muzyki UNESCO to wyróżnienie, ale i zobowiązanie. Wchodząc do tej międzynarodowej sieci, obiecaliśmy, że będziemy działać na rzecz rozwoju muzycznych przemysłów kreatywnych – zarówno na poziomie miasta i regionu, jak i kraju – tłumaczy Tamara Kamińska, zastępca dyrektora Miasta Ogrodów, współorganizatora festiwalu. Dlatego coroczna scena regionalna w tym roku nazywać się będzie Kato Connections, a na jej deskach zaprezentuje się wyselekcjonowana reprezentacja artystów pochodzących zarówno z Polski, jak i z najbliższego sąsiedztwa (Czechy, Niemcy, Słowacja) oraz pozostałych europejskich Miast Muzyki UNESCO. Polskę reprezentować będą duet Maniucha i Ksawery, Marcin Wyrostek oraz warszawskie trio Wo/Wa/Kin. Ci pierwsi wydali w tym roku fenomenalny album „Oj borom, borom”, na którym z wykorzystaniem dwóch instrumentów – głosu Maniuchy Bikont i kontrabasu Ksawerego Wójcińskiego – reinterpretują zebrane poleskie pieśni. Wyrostek od lat związany jest z Katowicami jako wykładowca Akademii Muzycznej, a w swojej twórczości łączy wątki argentyńskiego tanga z muzyką filmową, klasyczną czy wreszcie ludową. Dostać się do Kato Connections nie było łatwo. – Każdy artysta, który trafił do programu sceny Kato Connections, musiał przejść oficjalny proces kwalifikacji WOMEX. W podjęciu ostatecznej decyzji pomagali nam najlepsi specjaliści związani z polską branżą world music – dodaje Kamińska. Kato Connections to niejedyna okazja, by zapoznać się z polską muzyką na tegorocznym WOMEX. Koncert otwarcia, tradycyjnie poświęcony muzyce gospodarzy, odbędzie się 24 października w siedzibie NOSPR. Zagrają trzy zespoły, które wpisują się w różne nurty w ramach muzyki świata, a jednocześnie ich muzyka jest mocno osadzona w polskiej tradycji. Kapela Maliszów prezentuje nowoczesne podejście do muzyki z okolic Gorlic, kontynuuje tradycje rodzinnych kapel, ale przenosi je w XXI w., nie tylko odtwarza stare wzorce. Vołosi balansują między światem muzyki klasycznej a Beskidem Śląskim. Wreszcie Lautari, trio dowodzone przez – bez cienia przesady – genialnego skrzypka samouka Macieja Filipczuka. Zaczynali od muzyki Karpat, by dwa lata temu wydać lekko ujazzowione interpretacje melodii zebranych przez Oskara Kolberga. Szóstkę polskich reprezentantów łączy nieortodoksyjne podejście do tradycji, jej unowocześnianie. Śmiało sięgają po instrumenty i środki wyrazu spoza obszaru polskiej tradycji, nie tracąc przy tym wyrazistości. Mają więc te cechy, które są obecnie najbardziej poszukiwane i cenione. Może się wydawać, że szóstka wykonawców to niewiele, może nawet za mało jak na kraj gospodarza, ale dotąd w ciągu 22 lat na deskach womeksowych scen zagrała łącznie zaledwie dziewiątka polskich artystów. Wybór Samurajów Za program festiwalu i konferencji odpowiada Siedmiu Samurajów – jak się ich oficjalnie nazywa – jury złożone z najlepszych specjalistów ze wszystkich kontynentów. Zgłoszeń wpłynęło prawie półtora tysiąca. – Jurorzy wybrali z nich 60 artystów, którzy wystąpią w Katowicach. Obrady Samurajów są objęte klauzulą poufności, więc niewiele można powiedzieć na temat ich motywacji, natomiast jedno jest pewne – zasada sprawiedliwości podziału geograficznego i proporcji przy najwyższym poziomie artystycznym jest widoczna przy budowaniu programu WOMEX w każdym roku – tłumaczy Kamińska. Szansę pokazania się na imprezie warto wykorzystać. Wie o tym Karol Czajkowski, szef Unzipped Fly Records&Management. – Jeż