Polscy aktorzy grają za granicą

To był jeden z tematów minionego roku – polscy aktorzy przebijający się na rynku europejskim oraz, wreszcie, w Ameryce. Symbolicznym podsumowaniem rozbudzonych nadziei było selfie zrobione w Hollywood przez Joannę Kulig i Rafała Zawieruchę, bynajmniej nie na pamiątkę turystycznego wyjazdu. Joanna Kulig rolą Zuli w „Zimnej wojnie” w reż. Pawła Pawlikowskiego zrobiła furorę na festiwalu w Cannes, zagraniczne media pisały o aktorskim objawieniu, aktorka trafiła na okładkę francuskiego wydania „Elle”. W Stanach promuje obraz Pawlikowskiego, z nadziejami na nominacje oscarowe, wystąpiła m.in. w panelu dyskusyjnym razem z Rosamund Pike, Felicity Jones i Willemem Dafoe. I pojawiła się na imprezie Amazon Prime Video, co uwieczniła zdjęciem z Bradem Pittem. Ze Złotymi Globami wprawdzie nie wyszło, za to ekipa „Zimnej wojny” rozbiła bank na gali Europejskich Nagród Filmowych. Pociągi różnych prędkości Kulig ma za sobą kilkuetapową podróż do Hollywood, w zauważanych za granicą filmach Pawlikowskiego występuje od niemal dekady, zagrała też u boku Juliette Binoche w „Sponsoringu” Małgośki Szumowskiej. Była Rudą czarownicą w hollywoodzkim baśniowym krwawym horrorze „Hansel i Gretel: Łowcy czarownic”. W porównaniu z nią Rafał Zawierucha rolą Romana Polańskiego w „Once Upon a Time in Hollywood” – z Bradem Pittem i Leonardo DiCaprio w rolach głównych (premiera w lipcu) – wygrał bilet na ekspres. Zanim usłyszał od Quentina Tarantino: „Cześć, Rafał, świetnie, że tu jesteś. Witam cię w rodzinie Tarantino!”, a sam powiedział do grającej Sharon Tate Margot Robbie: „Cześć, jestem twoim mężem!”, miał na koncie jedną główną rolę. Zagraną w świetnym „Księstwie” Andrzeja Barańskiego z 2012 r., do tego kilka większych i mniejszych ról w filmach z wyższej i niższej półki oraz prowadzenie dokumentalnych cykli Canal+ Discovery „Polska filmowa” i „Europa filmowa”. Ale informacji o występach polskich aktorów za granicą było w minionym roku więcej. Magdalena Cielecka pochwaliła się zdjęciami z planu w Budapeszcie, gdzie gra w epickiej historii, rozpisanej na pół wieku i dwa kontynenty „The Song of Names” w reż. François Girarda. W głównych rolach występują Clive Owen i Tim Roth. W tym roku odbędzie się też polska premiera filmu „High Life” w reż. Claire Denis, w którym Agata Buzek gra pilotkę statku kosmicznego, z m.in. Robertem Pattinsonem i Juliette Binoche na pokładzie. Niedługo premierę będzie miał polsko-amerykański fabularyzowany dokument „Kto napisze naszą historię” o tajnym archiwum Ringelbluma dokumentującym życie w warszawskim getcie, z Piotrem Głowackim, Jowitą Budnik i Karoliną Gruszką w międzynarodowej obsadzie oraz Adrienem Brodym jako lektorem. Polscy aktorzy pojawiają się także w zagranicznych serialach. Piotr Adamczyk w niedawnym odcinku „Madam Secretary”, „The Chaos Game”, zagrał prezydenta Polski Józefa Demko, który miał podjąć decyzję o ekstradycji do Stanów polityka ze skrajnej prawicy zamieszanego w zamach na Biały Dom, w tle stała Rosja. W tym roku Adamczyk pojawi się w ośmioodcinkowej produkcji na podstawie „Imienia róży” Umberto Eco. U boku Johna Turturro i Ruperta Everetta zagra mnicha Severinusa, reżyseruje Giacomo Battiato, twórca filmów o Janie Pawle II z Adamczykiem w roli głównej. Maciej Musiał, znany z seriali „Rodzinka.pl” i „1983”, w nagrywanej przez Netflixa w studiach w Budapeszcie serialowej interpretacji przygód Wiedźmina zagra Sir Lazlo – postać tajemniczą, bo niewystępującą ani w książkach, ani w grach. Zaś Joanna Kulig pojawi się w epizodycznej roli matki tytułowej bohaterki w „Hannie”, serialowej adaptacji Amazona filmu z 2011 r. Efekt Netflixa Logistycznie zagraniczne rynki są dla polskich artystów coraz bardziej dostępne. Pomaga technologia – scenki nagrać można nawet smartfonem, wysłać do zagranicznych agencji aktorskich przez internet, na casting polecieć tanimi liniami. Lepsza zwłaszcza w młodszym pokoleniu jest znajomość języków, nie tylko angielskiego, mniejsze bariery adaptacyjne, globalizm i otwarte granice zmieniły mentalność Polaków. Nagrywanie scenek – self-tape albo demo – powoli staje się w Polsce aktorską rutyną. Wskazówki dotyczące przygotowania do castingu można znaleźć w mediach społecznościowych, najkrótsza brzmi: „Twoje demo powinno być jak twój profil na portalu randkowym, a nie jak nagranie z wesela. Możesz je edytować zależnie od projektu”. Mniej efektów, więcej treści. Serial „1983” Netflixa narodził się właśnie z takiej scenki na casting po angielsku. Maciej Musiał poprosił o jej napisanie znajomego Joshuę Longa, Amerykanina mieszkającego od kilku lat nad Wisłą, ten wymyślił zderzenie młodego prawnika idealisty i starszego zgorzkniałego policjanta. Teraz w „1983” w tych rolach oglądamy Musiała i Roberta Więckiewicza. Krakowski festiwal Off Camera zaprasza na kolejne edycje reżyserów castingów, czyli obsad, ze Stanów i z Wielkiej Brytanii, uczą polskich aktorów poruszania się na międzynarodowym rynku. W 2017 r. w jury Konkursu Polskich Filmów Fabularnych na tym festiwalu zasiadała Victoria Thomas, odpowiedzialna za tworzenie obsad do filmów Tarantino. Rośnie również pozycja polskich reżyserów obsady, także dlatego, że są oni pośrednikami dla rodzimych aktorów w kontaktach z zagranicznymi producentami i reżyserami. Agencje aktorskie na swoich stronach internetowych chwalą się kontaktami z zagranicznymi agencjami, reklamują tytułami zagranicznych produkcji, w których brali udział reprezentowani przez nich aktorzy i aktorki. – Mamy bardzo dobre kontakty zagraniczne, bardzo o to dbamy, tu widzimy rozwój, o to zabiegamy i na to się nastawiamy – podkreśla Magdalena Mirek, szefowa agencji Plan-Aktor. – Nasi aktorzy są zapraszani na spotkania z reżyserami obsady, mają 10–15 minut na rozmowę z każdym. Ostatnio było ich 84. Plan-Aktor reprezentuje np. Michalinę Olszańską. 27-letnia aktorka wcieliła się m.in. w tytułową bohaterkę w rosyjskiej superprodukcji „Matylda”, polską baletnicę i kochankę cara Mikołaja II. W Czechach nagrody zdobywał obraz „Ja, Olga Hepnarovà”, z Olszańską w tytułowej roli morderczyni i ostatniej Czeszki, na której wykonano karę śmierci. W Portugalii zagrała główną, podwójną rolę w filmie Brunona Gascona o handlu kobietami. Wkrótce na ekrany wejdą kolejne tytuły z jej udziałem, w tym koprodukcje polsko-amerykańskie, polsko-ukraińsko-brytyjski „Gareth Jones” w reż. Agnieszki Holland czy serial „Rozbite marzenia. 1918–1939”. A Magdalena Mirek na kolejnego kandydata do międzynarodowej kariery typuje Eryka Kulma, 29-latka znanego m.in. z „Kamieni na szaniec” Roberta Glińskiego, „Małej matury 1947” Janusza Majewskiego czy seriali „Bodo” i „Belle Epoque”: – Świetnie mówi po angielsku, ma talent i amerykański paszport. Wschodząca gwiazda Otwarte granice oznaczają szanse aktorskiego pokazania się poza Polską, ale też globalną konkurencję. Wciąż łatwiej zaistnieć w Europie niż w Stanach. – Europa stawia na wielokulturowość, jest Europejska Akademia Filmowa, której przewodzi Agnieszka Holland i która promuje przede wszystkim rodzime, europejskie kino – przyznaje Piotr Bartuszek, jeden z najważniejszych reżyserów obsady w Polsce. Tu są też festiwale, na których coraz częściej zauważane są filmy polskich reżyserów z polskimi aktorami w obsadzie, co może być, jak w przypadku Joanny Kulig, dobrym startem w świat. Tu także działa program Shooting Star, prowadzony od 20 lat przez European Film Promotion, organizację zrzeszającą instytuty filmowe z Europy (Polskę reprezentuje PISF). Co roku jury wybiera 10 najciekawszych młodych aktorów i aktorek, którzy są przedstawiani branży na festiwalu w Berlinie, a potem rusza machina promocyjna. – Momentalnie rośnie pozycja zawodowa, sami agenci przyznają, że tytuł „shooting star” zdecydowanie zmienia sposób postrzegania aktora, ułatwiając rozmowy z reżyserami castingu – opowiada Piotr Bartuszek. Laureatami tego programu byli m.in. Daniel Bruhl, Daniel Craig, Carey Mulligan, Rachel Weisz czy Franka Potente. Z Polski pierwsza zdobyła go Agnieszka Grochowska w 2007 r., potem dołączyli do niej: Agata Buzek, Jakub Gierszał, Mateusz Kościukiewicz i Zofia Wichłacz. Tegoroczny laureat to Dawid Ogrodnik. Polscy laureaci regularnie grają za granicą. Mówiąca trzema językami Agata Buzek – w filmach niemieckich, brytyjskich i francuskich. Agnieszka Grochowska – w kinie niemieckim i skandynawskim, niedawno spędziła trzy miesiące w Rzymie i we włoskich Alpach na planie włosko-szwedzkiego serialu „Sanctuary” (premiera w tym roku). Wychowany w Niemczech Jakub Gierszał gra po obu stronach Odry w produkcjach europejskich, a czasem i amerykańskich. W realizacji jest duńsko-niemiecka „The Giraffe” w reż. Anny Sofie Hartmann. Ma też wcielić się w postać Stanisława Ulama, genialnego polskiego matematyka i współtwórcy bomby termojądrowej, w polsko-niemiecko-kanadyjskiej produkcji w reż. Thorstena Kleina. W magazynie „Esqiure” Gierszał opowiadał, jak buduje międzynarodową karierę: „Nagroda Shooting Stars sprawiła, że w ogóle zaistniałem w świadomości castingowców na rynku międzynarodowym. (…) Ale to było po specyficznej roli w »Sali samobójców«, więc dostawałem głównie kolejne propozycje zagrania rozwrzeszczanych i zbuntowanych małolatów. Zresztą wciąż dostaję. Przez swój chłopięcy wygląd tkwię w kategorii »do 25 lat«, a wolałbym, żeby spojrzano na mnie wre