Książki

Więcej niż gra

Recenzja książki: Péter Esterházy, "Niesztuka"

Péter Esterházy, Péter Esterházy, "Niesztuka" - okładka książki
Metaliterackie dygresje i niepohamowany językowy żywioł

Pisarze wybitni, jak Salman Rushdie czy Bohumil Hrabal, i ci jedynie sprawni, jak Nick Hornby, często fascynują się piłką nożną. Dla niektórych staje się ona wielką inspiracją. Brat autora „Niesztuki”, Marton, grał w reprezentacji Węgier. Samemu Péterowi Esterhazyemu kariera piłkarska się nie powiodła, ale futbol od lat stanowi jeden z istotnych tematów jego książek. W końcu rzadko najważniejszym rodzicielskim napomnieniem bywa: „piłka zawsze będzie od ciebie szybsza”, a taką przestrogę kierowała ponoć do syna Lilike Esterházy.

To właśnie matka – obok futbolu – jest głównym bohaterem „Niesztuki”. Wielka dama, którą komunizm zmusza do pracy w fabryce włókienniczej, w piłce szuka ucieczki przed strachem, który nie opuścił jej od wejścia Sowietów w 1945 r. Złota drużyna z lat 50. – prywatnie jej przyjaciele – pomaga choć na chwilę o wszystkim zapomnieć. „Niesztuka” nie przynosi zaskoczenia. Esterházy porusza w niej tematy doskonale znane z poprzednich książek. Najważniejszymi z nich są rodzina i kreacja własnej mitologii. Narrator, alter ego pisarza, jak zawsze zmaga się z arystokratycznym rodowodem i opowiada swoją (nie)prawdziwą historię.

Nielinearna, fragmentaryczna narracja, intertekstualność (Hrabal, Lampedusa, Mann), metaliterackie dygresje i niepohamowany językowy żywioł, który zachwyca się samym sobą, odbierają nieco uroku powieści Węgra. Jego postmodernistyczna proza byłaby nowatorska przed kilkudziesięciu laty. Jeśli miałbym polecić książkę do czytania w przerwie między meczami tegorocznych mistrzostw świata w RPA, byłaby to raczej „Futbolowa gorączka” Hornby’ego niż „Niesztuka”. Jednakże obie przypominają, że piłka nożna jest czymś więcej niż sportem, jest zjawiskiem estetycznym, prawdziwą Wielką Opowieścią. W spalonym zaś można widzieć – jak Esterházy – „misterium, cud, genialność”.

Péter Esterházy, Niesztuka, przeł. Elżbieta Sobolewska, Czytelnik, Warszawa 2010, s. 240

Polityka 26.2010 (2762) z dnia 26.06.2010; Kultura; s. 44
Oryginalny tytuł tekstu: "Więcej niż gra"
Więcej na ten temat
Reklama

Czytaj także

null
Świat

Izrael kontra Iran. Wielka bitwa podrasowanych samolotów i rakiet. Który arsenał będzie lepszy?

Na Bliskim Wschodzie trwa pojedynek dwóch metod prowadzenia wojny na odległość: kampanii precyzyjnych ataków powietrznych i salw rakietowych pocisków balistycznych. Izrael ma dużo samolotów, ale Iran jeszcze więcej rakiet. Czyj arsenał zwycięży?

Marek Świerczyński, Polityka Insight
15.06.2025
Reklama

Ta strona do poprawnego działania wymaga włączenia mechanizmu "ciasteczek" w przeglądarce.

Powrót na stronę główną