Recenzja książki: Tony Judt, Timothy Snyder, "Rozważania o wieku XX"

Snyder jest rozmówcą, który świetnie pobudza wymianę myśli. Wspaniała rozmowa.

Gdy Timothy Snyder namówił swojego mentora i przyjaciela Tony’ego Judta do rozmowy o XX w., miał w pamięci niezwykłą rozmowę, jaką przeprowadzili ze sobą 50 lat wcześniej Czesław Miłosz i Aleksander Wat. „Mój wiek” stał się w Polsce jedną z ważniejszych lektur formacyjnych dla kilku pokoleń polskich inteligentów. Teraz „Rozważania o wieku XX” mają szansę odegrać podobną rolę, choć oczywiście czasy i konteksty są inne. Ale przecież dobra intelektualne i moralne są uniwersalne.

Miłosz rozmawiał z Watem trochę w celach terapeutycznych, chciał ulżyć chorobie i samotności swojego przyjaciela. Snyder rozmawia z Judtem świadomym nadchodzącej, nieuchronnej śmierci (zmarł w 2010 r., książka ukazała się dwa lata później) i dającym się zachęcić do podsumowywania swojego myślenia oraz niejako swojego życia. Obydwaj rozmówcy nie wymagają rekomendacji, także na polskim rynku. Tony Judt to autor m.in. „Powojnia. Historii Europy od roku 1945”. Młodszy o 20 lat (ur. w 1969 r.) Snyder ma już także duży dorobek; ceniony i znany u nas, bo zajmuje się dziejami Europy Środkowo-Wschodniej. Rozmawiają zatem ze sobą wybitni badacze i wielcy pisarze, których XX w. zajmuje nie tylko jako zbiór faktów koniecznych do uporządkowania i zrozumienia, ale także jako konglomerat prądów ideologicznych i myśli biegnących w różne strony.

Każda z części tej rozmowy jest poprzedzona opowieścią Judta o jego biografii, osobistej, ale też społecznej czy środowiskowej. Jest niejako wprowadzeniem czy też wytłumaczeniem, dlaczego pasja naukowa biegła w tę czy inną stronę. Mamy więc takie np. rozdziały-hasła, jak: żydowski sceptyk, angielski pisarz, syjonista z Cambridge, francuski intelektualista, historyk europejski... Niby jest to o autorze, niby jest kwintesencją jakiegoś punktu w twórczości, ale po prawdzie jest o wszystkim. Tym bardziej że Snyder jest rozmówcą, który świetnie pobudza wymianę myśli. Wspaniała rozmowa.

 

Tony Judt, Timothy Snyder, Rozważania o wieku XX, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2012, s. 444

Książka do kupienia w sklepie internetowym Polityki.