Faking Jukrejn
Recenzja książki: Jurij Andruchowycz, „Leksykon miast intymnych”
Stanisław Perfecki, bohater książek Jurija, jest ukraińskim literatem, ale też bawidamkiem, pijakiem i obywatelem świata. W świetnej powieści „Perwersja” z 1996 r. wyrusza na międzynarodową konferencję do Wenecji, gdzie swoją obcość konfrontuje ze światem Zachodu. Cywilizacji, która obywatela Ukrainy przyjmuje niechętnie, traktując go raczej jako eksponat z Orientu opisanego przez Edwarda Saida niż równego innym uczestnika naukowych paneli. Andruchowycz w kolejnych powieściach konsekwentnie wracał na Zachód. Po lekturze „Leksykonu miast intymnych” utwierdzamy się w przekonaniu, że Perfecki to właśnie Andruchowycz. Pisarz nie ukrywa się już pod pseudonimem, tylko podobnie jak w esejach pisze o własnych doświadczeniach w poznawaniu zarówno świata Zachodu, jak i własnego kraju. W tekście „Lizbona” pisze m.in. „ktoś nasprejował PORTUGAL IS CURSED BY GOD. Wszystkich nas ten napis rozbawił do łez: Bóg przeklął Portugalię? Hahaha!!! A co mamy powiedzieć o naszej zasranej Polsce?! Hahaha!!! A co dopiero my, o naszej faking Jukrejn?”. Wśród 111 esejów znalazły się również polskie miasta, które stanowią dla Andruchowycza miejsca szczególnie intymne.
Kiedy pod koniec 2011 r. „Leksykon...” ukazał się na Ukrainie, byłem tą książką bardzo rozczarowany. Oto jeden z najciekawszych autorów Europy Środkowo-Wschodniej podsumowuje swoje życie, zamiast tworzyć powieści na miarę nagrodzonych Angelusem „Dwunastu kręgów”. Jednak dziś patrzę na tę książkę zupełnie inaczej. To studium ukraińskiej świadomości i ukraińskiego patrzenia na świat, które być może bezpowrotnie zniknęło na początku 2014 r. „Leksykon…” jest więc rozszerzoną wersją esejów „Diabeł tkwi w serze”, w której pisarz mierzył się z całą masą stereotypów i uprzedzeń w stosunku do Ukraińców. Miejmy nadzieję, że jest to świadectwo czasów minionych.
Jurij Andruchowycz, Leksykon miast intymnych, przeł. Katarzyna Kotyńska, Czarne, Wołowiec 2014, s. 496