Punktem przełomowym był rok 1979. To w tym roku w Iranie zwyciężyła rewolucja islamistyczna, a jej finałem było zaprowadzenie w państwie Persów rządów teokratycznych. W tym samym roku w Wielkiej Brytanii rządy objęła Margaret Thatcher, rozpoczynając konserwatywną rewolucję. Te dwa wydarzenia mają, zdaniem Wheena, wspólny mianownik. Oznaczają klęskę rozumu jako najważniejszej instancji regulującej życie publiczne w nowoczesnych społeczeństwach. Oznaczają, że współczesna cywilizacja odcina się od fundamentu, na jakim została ufundowana – filozofii Oświecenia.
Wheen sypie przykładami. Ojcowie-założyciele Stanów Zjednoczonych byli subtelnymi filozofami, o dwieście lat późniejszy Ronald Reagan nie krył niechęci do lektur i nie podejmował żadnych poważnych decyzji politycznych bez konsultacji z wróżką. George W. Bush nie waha się z kolei popierać publicznie kreacjonistów w ich walce o zmianę programów nauczania biologii.
Ale choć brytyjski publicysta serce ma po lewej stronie, nie waha się również krytykować przedstawicieli współczesnej lewicy, którzy także wzięli rozwód z myśleniem. I tak laburzystowski premier Wielkiej Brytanii Tony Blair zatrudnia specjalistów od feng shui, by mu meblowali gabinet i walczy o refundację kosztów leczenia metodami medycyny alternatywnej.
Ze szczególną przyjemnością Wheen masakruje współczesnych filozofów francuskich uprawiających coś, co nazywają refleksją postmodernistyczną, a jego zdaniem jest zwykłym bełkotem i zdradą wielkiego dziedzictwa Rousseau, Condorceta, Woltera. W konsekwencji z jednej strony religijny fundamentalizm, z drugiej postmodernizm, a między nimi wszelkiej maści obskurantyzm, ciemnota i New Age zaczynają narzucać swe standardy publicznej debacie. Wywodząca się z ducha Oświecenia cywilizacja jest śmiertelnie zagrożona.
Autor „Jak brednie podbiły świat” używa pióra ostrego jak brzytwa, ale nie wyjaśnia niestety sprawy zasadniczej: dlaczego człowiek współczesny, na Wschodzie i na Zachodzie, tak chętnie od rozumu ucieka.
Francis Wheen, Jak brednie podbiły świat, tłum. Hanna Jankowska, Wydawnictwo Muza, Warszawa 2005, s. 360
