Książki

Dvořák, Ameryka i jazz

Recenzja książki: Josef Škvorecký, „Scherzo capriccioso”

materiały prasowe
Ta „wesoła fantazja na temat Dvořáka” – jak brzmi podtytuł – zdaje się ukonorowaniem pasji muzycznej Škvoreckiego.

Dość nietypowa pozycja w dorobku Josefa Škvoreckiego, który w swojej autobiografii przyznawał, że ta powieść wyłamuje się z podziału, w ramach którego jego utwory zalicza się albo do nurtu quasi-autobiograficznego (z „Przypadkami inżyniera dusz ludzkich” na czele), albo do nurtu detektywistycznego. Jednocześnie ta „wesoła fantazja na temat Dvořáka” – jak brzmi podtytuł – zdaje się ukonorowaniem pasji muzycznej Škvoreckiego, który przez całe życie fascynował się jazzem i był najlepszym saksofonistą spośród pisarzy. W jednym z wywiadów mówił: „Postanowiłem, że w każdej mojej powieści znajdzie się przynajmniej kilka zdań na temat jazzu. W jedynej powieści science fiction, jaką napisałem (»Pulchra«), pojawia się Antonín Dvořák, który gra na saksofonie”. Dvořák i jazz? Jak się okazuje, nie jest to aż tak fantastyczne. Właśnie w „Scherzo capriccioso” Škvorecký udowadnia, że to właśnie Dvořák, sięgając w swoich symfoniach po negro spirituals i motywy indiańskie, stał się niejako ojcem chrzestnym jazzu (i bluesa), a z pewnością wprowadził ten rodzaj muzyki na salony. Oryginalność „Scherzo capriccioso” zasadza się na ciekawym zabiegu formalnym – sam Mistrz, jak mówi się o Dvořáku, jest postacią niemal epizodyczną. Škvorecký dopuszcza do głosu całą rzeszę bohaterów – dostajemy więc odmienne w tonie opowieści – od scen z życia europejskiej arystokracji, poprzez obrazki ze świata bohemy, aż po naturalistyczne opisy wielkomiejskiej nędzy oraz wspomnienia murzyńskich niewolników i emigrantów ze Starego Kontynentu. Powstała w ten sposób zajmująca „powieść muzyczna”, będąca nie tylko literacką transpozycją polifonii, ale też – jak najsłynniejsza symfonia Dvořáka – historią „Z Nowego Świata”.

Josef Škvorecký, Scherzo capriccioso, tłum. Andrzej S. Jagodziński, Książkowe Klimaty, Wrocław 2017, s. 416

Książka do kupienia w sklepie internetowym Polityki.

Polityka 9.2017 (3100) z dnia 28.02.2017; Afisz. Premiery; s. 70
Oryginalny tytuł tekstu: "Dvořák, Ameryka i jazz"
Reklama

Czytaj także

null
Kraj

Radosław Sikorski dla „Polityki”: Świat nie idzie w dobrą stronę. Ale Putin tej wojny nie wygrywa

PiS wyobraża sobie, że przez solidarność ideologiczną z USA Polska może być takim Izraelem nad Wisłą. Że cała Europa będzie uwikłana w wojnę handlową ze Stanami Zjednoczonymi, a Polska jako jedyna traktowana wyjątkowo przez Waszyngton. To jest ryzykowne założenie – mówi w rozmowie z „Polityką” szef polskiego MSZ Radosław Sikorski.

Marek Ostrowski, Łukasz Wójcik
18.04.2025
Reklama

Ta strona do poprawnego działania wymaga włączenia mechanizmu "ciasteczek" w przeglądarce.

Powrót na stronę główną