3. WPŁYW IDEI FILOZOFICZNYCH NA POWSTAWANIE I EWOLUCJĘ TEORII NAUKOWYCH
Nauki empiryczne powstawały przez oddzielenie się od dawniej wszechobejmującej filozofii i do dziś noszą na sobie piętno swego filozoficznego pochodzenia. I współcześnie rozmaite idee filozoficzne często inspirują twórców nowych pomysłów w dziedzinie nauk empirycznych. Tego nikt nie zamierza kwestionować. Jednakże wielu metodologów próbuje bronić czystości nauki za pomocą znanego rozróżnienia: owszem, w kontekście odkrycia idee filozoficzne niejednokrotnie sterują rozwojem nauki, lecz nie jest to tylko ich przywilejem, również i inne - nawet irracjonalne - czynniki mogą odgrywać ważną rolę w psychologii dochodzenia do nowych wyników; ale w kontekście uzasadnienia, tzn. w obrębie właściwych zabiegów tworzących naukę, filozofia nie ma żadnego znaczenia, jest obcym ciałem, skutecznie eliminowanym przez wewnętrzne mechanizmy samej nauki.
To właśnie nieprzestrzeganie tego rozróżnienia miałoby prowadzić do zjawiska filozofujących fizyków przedstawicieli nauk empirycznych, którzy mylnie biorąc kontekst odkrycia za samo odkrycie, sądzą, że mają do powiedzenia coś filozoficznie interesującego, podczas gdy w istocie ujawniają tylko swoje psychologiczne skojarzenia.
Rozróżnienie dwu kontekstów spotkało się w ostatnich latach z dość zdecydowaną krytyką. Jej przykładem niech będzie wypowiedź Stefana Amsterdamskiego: "Metafizyka, mity, przesądy są w pewnym sensie równie immanentną częścią nauki jak owe fakty, które próbujemy włączyć do racjonalnej rekonstrukcji. Neoplatońska metafizyka Keplera czy Kopernika stanowiła w takim samym stopniu element racjonalnego uporządkowania świata, który próbowali odnaleźć, co ściśle empiryczne twierdzenia ich systemów astronomicznych".