Fabuły życia
Recenzja książki: Grzegorz Wołowiec, „Czas nieprzewidziany. Z Michałem Głowińskim rozmawia Grzegorz Wołowiec”
Wywiad rzeka Grzegorza Wołowca z Michałem Głowińskim idzie innymi torami niż autobiograficzna proza, którą profesor publikuje od końca lat 90. Ta książka opowiada przede wszystkim o powojennych doświadczeniach literaturoznawcy, który ma wspaniałą umiejętność analizowania zjawisk literatury, nauki i języka (choćby propagandy 1968 r.). Opowiada więc o swoim życiu naukowym, od razu analizując rozmaite zjawiska, choćby nudę stalinizmu, „peerelizmy” w języku – np. „atak zimy” czy mało znane „rotacyjne masło”. Opowiada o tym, co znaczyło, że w PRL „dobry pisarz to martwy pisarz” – po śmierci można było zajmować się twórczością wielu autorów emigracyjnych. Mówi o przemianach polskiej humanistyki i o losach Instytutu Badań Literackich, z którym jest związany. Też o swoich pomyłkach jako krytyka literackiego i o krytyce jako szkole pisania. Ta książka jest także obrazem powojennej literatury oglądanej z wielu perspektyw. Osobnym nurtem rozmowy jest muzyka, królowa sztuk według Głowińskiego. Patrzy on na swoje życie jak na zbiór fabuł – tak było z komunizmem, domknięcia tego wątku w Polsce się nie spodziewał. Bardzo wyraźna jest perspektywa, z jakiej Głowiński mówi, perspektywa człowieka ocalonego, który przeszedł przez getto, ukrywał się, zmaga się z klaustrofobią. I budzi w nim wielki opór mówienie o tym, że wojna ma „czynnik wychowawczy”. Natomiast przyznaje, że „trauma oddziałuje też na fascynację życiem, bo w tym wypadku życie jest przywilejem, dziełem wielu ludzi, którzy przy uratowaniu tego życia pracowali”. O starości może powiedzieć więc wprost: „jestem kontent, że żyję”.
Czas nieprzewidziany. Z Michałem Głowińskim rozmawia Grzegorz Wołowiec, Wielka Litera, Warszawa 2018, s. 495