Wstęp
Celem tomu jest zestawienie polskich zwyczajów i zachowań grzecznościowych ze zwyczajami i zachowaniami tego typu pochodzącymi z innych kręgów kulturowych, zwłaszcza europejskich, ale także niektórych pozaeuropejskich. Problematyka ta wydaje się interesująca zarówno ze względów czysto poznawczych, jak i praktycznych.
W dobie globalizacji oraz wchodzenia Polski do Unii Europejskiej wzrasta aktywność turystyczna, zawodowa i edukacyjna Polaków. Każdy, kto poznawał język obcy wie, jak trudno jest -mimo znajomości słownictwa i gramatyki danego języka - zachować się stosownie w konkretnej sytuacji komunikacyjnej, w kontakcie z rodzimym użytkownikiem danego języka. Ile rodzi się wówczas wątpliwości. Czy na przykład zdawkowa odpowiedź na pytanie grzecznościowe typu Co słychać? jest w danej relacji wystarczająca, czy może pytający oczekuje od nas czegoś więcej, a może cel wypowiedzi jest inny, niż wskazuje jej forma i treść? A jeśli zostanie do nas skierowana wypowiedź Proszę nas koniecznie odwiedzić, to czy powinniśmy zaproszenie potraktować dosłownie, czy tylko jako przejaw kurtuazji? Czy tak samo jest w Niemczech, we Włoszech i w krajach arabskich?
Tego rodzaju dylematy - związane nie tyle z poprawnym, co ze stosownym użyciem języka - są dlatego dla nierodzimych użytkowników języka (i jednocześnie użytkowników kultury) tak uciążliwe, że grożą narażeniem się na miano osoby niewychowanej, nieobytej towarzysko. A na taką ocenę nikt – jak można sądzić - w żadnym kręgu kulturowym nie chciałby zasłużyć. W skład zachowań grzecznościowych wchodzą też towarzyszące słowom gesty (podanie ręki, skinienie głową, pocałunek, uśmiech itp.), kontakt wzrokowy, dystans przestrzenny.