W życiu muzycznym osiemnastowiecznej Rosji czołową rolę odgrywał dwór i małe prywatne teatry w rodzaju teatru Szeremietiewów. Teatry publiczne, które w Europie Zachodniej działały już od dawna, pojawiły się w Rosji dopiero w latach osiemdziesiątych XVIII wieku. Arystokracja wolała własne towarzystwo i rzadko chodziła do publicznych teatrów, które wystawiały przeważnie wodewile i opery komiczne dla urzędników i kupców. „Za moich czasów – wspominała księżna Jelizawieta Jańkowa – uważano, że wypada chodzić [do teatru] na osobiste zaproszenie jego gospodarza, a nie tam, gdzie za opłatą może wejść każdy. A któż z naszych bliskich przyjaciół nie posiadał własnego teatru?”
Na przełomie XVIII i XIX wieku w 173 majątkach działały prywatne teatry, a w 300 – prywatne orkiestry złożone z chłopów pańszczyźnianych. Oprócz Szeremietiewów, liczne trupy i budynki teatralne posiadali Gonczarowowie, Sałtykowowie, Orłowowie, Szepielewowie, Tołstojowie i Naszczokinowie. Ich teatry nie ustępowały dworskim teatrom Katarzyny II (Teatrowi Ermitażu w Pałacu Zimowym i Teatrowi Chińskiemu w Carskim Siole), na których się wzorowały. Katarzyna stworzyła wzorzec dla teatru rosyjskiego, sama pisała sztuki i opery komiczne, upowszechniła modę na podniosły styl francuski w teatrze rosyjskim. Ona też propagowała oświeceniową koncepcję teatru jako szkoły zachowań społecznych i wrażliwości na sprawy publiczne. Za panowania Katarzyny teatr pańszczyźniany odgrywał w majątku szlacheckim główną rolę.
W 1762 roku Piotr III uwolnił szlachtę od obowiązku służby państwowej. Jego żona Katarzyna II pragnęła, aby szlachta rosyjska upodobniła się do europejskiej. Był to punkt zwrotny w dziejach kultury rosyjskiej arystokracji.