Starożytne misteria to temat ciekawy i ważny dla historii europejskiej refleksji filozoficznej oraz tradycji religijnej. Bo, z jednej strony, kojarzą się one (słusznie) z tajemnicą bezpośredniego i indywidualnego doświadczenia sacrum oraz rytuałami wtajemniczenia. Z drugiej zaś strony wiadomo, że wywarły wpływ na ważne kierunki filozoficznej myśli greckiej (pitagoreizm i platonizm), a także oddziałały na powstanie chrześcijaństwa. Zwykle wyróżnia się dwa okresy w rozwoju misteriów. Wcześniejszy, obejmujący kulty greckie - są to misteria eleuzyńskie (związane z boginiami Demeter i Kore/Persefoną) oraz obrzędy i nauki łączące się z Dionizosem i etap późniejszy, gdy rozwijały się wtajemniczenia w kult bogów wschodnich: Izydy, Mitry i Kybele (Wielkiej Matki).
W bogatym dorobku wybitnego badacza religii starożytnej Grecji Waltera Burkerta znalazła się praca poświęcona także powyższemu zagadnieniu. To, co zwraca uwagę, to bardzo szeroka baza źródłowa, na której autor opiera swe rozważania. Stąd zapewne w dużej mierze wynika fakt, że traktuje on przedmiot swoich badań jako zjawisko sui generis, starając się unikać zbyt bliskich odniesień do chrześcijaństwa i odnosząc się negatywnie do częstego określenia „religia misteryjna". To ostatnie wynika z faktu, że termin „religia" jest w zachodnim kręgu kulturowym pojmowany głównie w odniesieniu do religii monoteistycznych, wymagających wyłączności od swoich wyznawców. Natomiast kulty misteryjne nie były „zazdrosne", zezwalały na uczestnictwo w innych zorganizowanych formach religijności.
Jeśli już Burkert ujmuje misteria w jakimś kontekście, to jest to środowisko społeczeństwa i kultury starożytnej. Ale i tu pozostaje znacznie bardziej wierny swojemu przedmiotowi badań niż łatwym klasyfikacjom religioznawczym, gdyż - jak pisze - „misteria [.