Herbert w toku
Recenzje książek: Zbigniew Herbert, "Mistrz z Delft i inne utwory odnalezione", "Herbert nieznany. Rozmowy"
W czasach PRL Zbigniew Herbert marzył o napisaniu książki, która zniszczyłaby przypiętą mu przez krytykę gębę „estety i klasyka”. Lubił też podkreślać, że jako osoba prywatna jest kimś gorszym niż jako autor swych książek. Czy rzeczywiście? Z pewnością był kimś znacznie bardziej skomplikowanym. Można się o tym przekonać, czytając „wywrotowe” rozmowy z poetą z tomu „Herbert nieznany”, przeprowadzone na przestrzeni ponad 40 lat.
W książce znajdziemy historyczne już teksty, jak obszerną rozmowę z Adamem Michnikiem z 1980 r., stanowiącą próbę zarysowania własnej duchowej genealogii, rozliczenie z czasami stalinowskimi w wywiadzie udzielonym Jackowi Trznadlowi, który wszedł ostatecznie do „Hańby domowej”, czy pełne goryczy wypowiedzi dla „Tygodnika Solidarność” z lat 90. (w których m.in. zaatakował Czesława Miłosza). Ale równie ważne wydają się dziś inne, mniej znane rozmowy, w których odnajdziemy poglądy Herberta dosłownie na wszystko – od Boga i historii, poprzez Rosję i Amerykę, nową powieść i szkołę lwowsko-warszawską, na telewizyjnych talk-shows skończywszy. Czytelnik wierszy i esejów Herberta może być zaskoczony, jak często, obok powagi i błyskotliwej inteligencji, pisarz ujawnia dystans do siebie i poczucie humoru.
Równolegle z tomem rozmów ukazuje się drugi, z literackiego punktu widzenia jeszcze ważniejszy, zbiór „Mistrz z Delft i inne utwory odnalezione”. Na tom składają się teksty wydobyte z archiwum poety – wiersze, opowieści mitologiczne, eseje, zapiski z podróży, autokomentarze, portrety. Tekst tytułowy i inne eseje o malarzach holenderskich z cyklu „Mali mistrzowie” (który pierwotnie miał wejść do „Martwej natury z wędzidłem”) należą do najlepszych osiągnięć eseistyki Herberta.