Kłopoty polskich siatkarzy

Czarowi siatkówki nie potrafiła się oprzeć nawet X muza. Dokumentalny film o siatkarzach, roboczo zatytułowany „Drużyna”, kręci właśnie Michał Bielawski, którego inny dokument – „Mundial. Gra o wszystko” – o sukcesie piłkarskiej reprezentacji Antoniego Piechniczka w 1982 r. widzianym oczyma internowanych wówczas działaczy podziemia oraz bohaterów z boiska uwikłanych w wielką politykę, został przez krytyków ciepło przyjęty. „Drużyna” ma być o tym, jak grupa sportowców hartuje się w obliczu wyzwania – w tym konkretnym przypadku mistrzostw Europy (początek 20 września), organizowanych wspólnie z Danią. Właściwie to mogłaby być każda drużyna, bo wszędzie mechanizmy są podobne. Ale stanęło na siatkarzach. – Od „Kata”, czyli opowieści o Hubercie Wagnerze, trenerze mistrzów olimpijskich z Montrealu, i jego chłopakach, nie powstał u nas żaden film poświęcony siatkarzom. A teraz temat sam się nasuwał, bo nasi zawodnicy są w światowej czołówce. Poza tym zainteresowanie, jakie wzbudzają, sugeruje, że film znajdzie widzów – mówi reżyser. Przyznaje też, że ów boom był argumentem często podnoszonym w rozmowach z potencjalnymi sponsorami filmu, stawiającymi konkretne pytanie: a kto ten sportowy dokument chciałby w ogóle obejrzeć? Na pierwszym spotkaniu kapitan reprezentacji Marcin Możdżonek przekazał filmowcom listę tematów oraz ujęć zakazanych (która kładłaby film na łopatki), ale z czasem obie strony się dotarły i materiał udaje się gromadzić z poszanowaniem sportowej intymności głównych bohaterów. Właściwie już sam fakt, że siatkarze zgodzili się dopuścić do siebie ekipę Bielawskiego, to sukces. Po igrzyskach olimpijskich w Londynie zespół był w rozsypce – jechał po medal, tymczasem skompromitował się porażką z Australią (siatkarskim trzecioligowcem), a w ćwierćfinale Polaków zdmuchnęli z parkietu Rosjanie, co zawsze boli podwójnie. W związku z tym podano w wątpliwość kunszt włoskiego trenera Andrei Anastasiego, który wcześniej zyskał opinię magika, bo z każdego turnieju wracał z Polakami z medalem. – Przyjęliśmy wyjaśnienia trenera do wiadomości. Gołym okiem było widać, że nie trafili z formą. Była na Lidze Światowej, ale na igrzyskach już nie – mówi Witold Roman, wiceprezes Polskiego Związku Piłki Siatkowej, odpowiedzialny za sprawy szkoleniowe. Ale w dyskusji o dalszej pracy trenera liczyła się wizja na przyszłość. Anastasi jeszcze tym razem przekonał PZPS, że ma patent na sukcesy z tą grupą. Roman jednak nie ukrywa, że jeśli mistrzostwa Europy Polacy skończą bez medalu, Anastasiego oraz jego sztab trudno będzie obronić. Mózg drużyny Odejście Włochów znów postawiłoby kadrę na głowie. Komplikowałoby też plany autorom filmu, bo Anastasi jest jedną z pierwszoplanowych postaci. Tymczasem życie dostarcza twórcom projektu soczystych kawałków do scenariusza. Jak ulał pasują one do klimatu opowieści, w której główna rola napisana jest dla trenera – mózgu drużyny, niebojącego się eksperymentów na żywym organizmie. Tuż przed najważniejszą imprezą sezonu Anastasi pokazał bowiem nową twarz i wyrzucił z drużyny zawodników wcześniej uważanych za nietykalnych – libero Krzysztofa Ignaczaka oraz atakującego Zbigniewa Bartmana. Zanim w grupie siatkarzy się zagotowało, dyżurnym gorącym tematem były powody nieobecności w zespole Mariusza Wlazłego, jednego z niewielu rasowych atakujących (większość środowiska pogubiła się w tym, czy to Anastasi obraził się na Wlazłego, czy Wlazły na Anastasiego). Doszukiwano się również podtekstów w urlopie od reprezentacji rozgrywającego Pawła Zagumnego, artysty w swoim fachu, mającego w zespole posłuch, ale przy tym człowieka trudnego, dla którego żaden trener nie jest świętą krową. Stanęło na tym, że Zagumny, siatkarz w sile wieku (rocznik 1977) potrzebował odpoczynku.   Na temat zaskakującej nieobecności Bartmana, który był wcześniej pupilem trenera, oraz Ignaczaka – dobrego ducha drużyny, obecnego w reprezentacji od dobrych 10 lat, krążą dwie wersje. Pierwsza, oficjalna, mówi, że obaj byli w marnej formie. Druga – że złamali wewnętrzny regulamin kadry. W katowickim „Sporcie” ukazał się artykuł, w którym Ignaczakowi zarzucono alkoholowy wybryk podczas zgrupowania. – To nieprawda, ale nic nie poradzę na to, że niektórzy karmią czytelników tanią sensacją – broni się Ignaczak. Z kolei Bartman miał wylecieć za bójkę podczas treningu. Nie jest jednak żadną tajemnicą, że atakujący, człowiek nabuzowany adrenaliną oraz pewnością siebie, ze skłonnością do gwiazdorzenia, z trudem adaptował się w kadrze. Zresztą podobnie jak w klubach – prawie nigdzie nie wytrwał dłużej niż rok. Kuźnia talentów Część środowiska uważa jednak, że terapię wstrząsową można było przeprowadzić tak, aby uniknąć czystki w kadrze. Tym bardziej, że zaplecze jest dość mizerne. – Zbawcą kadry ma być teraz atakujący Grzegorz Bociek, na którym rok temu nie poznała się Skra Bełchatów, oddając bez żalu do Częstochowy? – pyta Ireneusz Mazur, trener mistrzów świata juniorów z 1997 r. – Na pozór w polskiej siatkówce roi się od programów, projektów, tylko one nie produkują wartościowych siatkarzy. Sukcesy z ostatnich lat w dużej mierze zbudowane były na młodych zdolnych (złoto Mazura w 2003 r. powtórzyła drużyna Grzegorza Rysia). Na kuźnie talentów wykreowano szkoły mistrzostwa sportowego – męską w Spale i żeńską w Sosnowcu. Ale w drużynie, która rok temu grała na igrzyskach w Londynie, było tylko czterech absolwentów spalskiej SMS. – My robimy swoje – deklaruje jej dyrektor, Leon Bartman, ojciec Zbigniewa. – Problem leży w klubach, które chcą sukcesów tu i teraz. Kupują doświadczonych siatkarzy, obcokrajowców, bo nasi absolwenci nie gwarantują wyników. Więc nawet jeśli kluby po nich sięgają, są traktowani jak mięso armatnie, zapchajdziury. Taka jest cena, jaką płacimy za mocarstwowe ambicje. Wiceprezes PZPS Artur Popko, główny rozgrywający wśród działaczy, jest jednocześnie szefem Profesjonalnej Ligi Piłki Siatkowej. Jemu zależy przede wszystkim na podniesieniu poziomu rozgrywek, a nie inwestowaniu w rozwój młodych siatkarzy, leżący w interesie reprezentacji. Więc wszystkie dyskusje o tym, jak PZPS może przyczynić się do stworzenia nowych Zagumnych i Wlazłych, umierają w zarodku. Witold Roman zapewnia, że dostrzega problem braku następców. Efektem jest dyskusja o możliwym zmniejszeniu (z trzech) limitu obcokrajowców z jednej drużyny jednocześnie obecnych na parkiecie w meczu ligowym. – Ale żadne decyzje jeszcze nie zapadły – zastrzega. W siatkarskiej federacji nie ma zresztą poczucia, że niedługo coś się może skończyć. Jedno z ulubionych powiedzeń prezesa Mirosława Przedpełskiego brzmi w końcu: z 38 mln ludzi zawsze się wybierze 12 reprezentantów kraju. Propaganda to najmocniejsza broń siatkarskich działaczy. O właściwy, mocarstwowy przekaz dbała m.in. profesjonalna agencja PR Art-Media. Umowa miała obowiązywać przez dwa i pół roku, a miesięczne usługi agencji zostały wycenione na 70 tys. zł netto.   – Z tego, co wiem, umowa została najpierw zmieniona na korzyść PZPS, a potem wypowiedziana – przyznaje Witold Roman. – Był jednak okres, że wokół związku pogorszyła się atmosfera. Trzeba było sięgnąć po pomoc fachowców. Spójrzmy więc na to z tej strony