Czego słuchają politycy

Barack Obama lubi niecodzienne gesty. Na początku października zorganizował w Białym Domu jednodniowy festiwal South by South Lawn, inspirowany festiwalem South by Southwest (SXSW), który łączy muzykę, filmy i panele dyskusyjne. Nieco wcześniej, w sierpniu, prezydent wywołał furorę, kiedy podczas swoich wakacji w Camp David opublikował dwa zestawy piosenek – na dzień i na noc, łączące stare hity z utworami współczesnych wykonawców. Obok Niny Simone czy Billie Holiday pojawiają się Janelle Monáe, ale także debiutujący niedawno wokalista soul Leon Bridges. Prezydent podobne zestawy opublikował rok wcześniej, a pierwszy raz swój gust muzyczny ujawnił osiem lat temu podczas kampanii prezydenckiej, kiedy na wiecach wyborczych grano wybrane przez niego utwory. To zawsze trudne zadanie, bo muzyka ma wpływać na nastrój tłumu i zachęcać do dalszego zaangażowania na rzecz wybranego polityka. Podczas tegorocznej kampanii grupa badaczy z Georgia College uważnie śledziła muzykę wykorzystywaną przez kandydatów, a wyniki swoich badań publikowała w ramach projektu Trax on the Trail (wyszło na to, że co bardziej znani artyści wolą wspierać Clinton niż Trumpa). W porównaniu z Amerykanami nasi politycy o swoim guście muzycznym mówią rzadko i niewiele. Jednocześnie mamy w Sejmie dwóch profesjonalnych muzyków, którzy stwierdzili, że krytyka ze sceny to za mało i czas wziąć sprawy w swoje ręce. Już Platon pisał w „Państwie”, że muzyka ma wpływ na stan społeczeństwa i kształtowanie charakterów, a nowe style są niebezpieczne i grożą przewrotem w zasadniczych prawach politycznych. Najpierw zmienią się zwyczaje, a potem, zanim człowiek się spostrzeże, jest już po wszystkim. Dlatego rolą państwa jest trzymać muzykę w ryzach, dopuszczać tylko wybrane skale i kontrolować artystów, by nie stworzyli przypadkiem czegoś, co zmieni ustrój. Depesze w Korwinie Paweł Kukiz i Piotr Liroy-Marzec zdają się podążać tym tropem. Na dodatek ten drugi zapowiedział niedawno, że nagra w Sejmie nową płytę. – Jesteśmy w komisji [kultury i środków przekazu – red.] z Liroyem. Bardzo go lubię, natomiast rapu nie lubię i nie słucham – przyznaje Jacek Świat (PiS). – Lojalnie mu zresztą powiedziałem, że to nie jest moja muzyka. Czego w takim razie słuchają nasi politycy? Po tym, jak Małgorzata Kidawa-Błońska (PO) wyprodukowała ze swoim mężem Janem film „Skazany na bluesa”, nikt chyba nie będzie zaskoczony, słysząc, że jest fanką bluesa i zespołu Dżem. Ale już w nowym świetle możemy zobaczyć Przemysława Wiplera (Wolność, dawniej KORWiN), który od 13. roku życia jest wierny brytyjskiej grupie Depeche Mode: – To zespół, który po wielokroć zmieniał styl i praktycznie w każdej odsłonie był dla mnie ciekawy i akceptowalny. Krzysztof Gawkowski (SLD) jest fanem Sylwii Grzeszczak i Maryli Rodowicz, którą uważa za największą polską diwę. Z kolei Borys Budka (PO) ma słabość do łagodnej muzyki saksofonowej i Whitney Houston – nie podziela tej słabości jego żona, zwolenniczka mocniejszych, gitarowych brzmień. To dzięki niej posła można spotkać w takich miejscach jak Off Festival w Katowicach. Artyści młodszego pokolenia? Marii Peszek słuchają przedstawicielki lewicy, Barbara Nowacka (Inicjatywa Polska) i Joanna Senyszyn (SLD). Krzysztof Mieszkowski (Nowoczesna) zachwyca się Moniką Brodką i Mają Kleszcz, zaś Jarosław Sellin (PiS) najwyżej sobie ceni utwory tworzone przez zespół Lao Che, które określa mianem „inteligentnego rocka”. Queen w aucie W gruncie rzeczy polityków więcej łączy, niż dzieli, szczególnie jeśli weźmiemy pod uwagę starszą muzykę. Krystian Jarubas (PSL) i Krzysztof Truskolaski (Nowoczesna) cenią sobie polski rock spod znaku Perfectu czy Lady Pank. Joanna Senyszyn i Jacek Świat chętnie sięgają po piosenki z dobrym tekstem. Jarosława Sellina i Elżbietę Borowską (Kukiz’15) łączy miłość do Pucciniego, za to Led Zeppelin kochają niemal wszyscy: od Marceliny Zawiszy (Razem) po Adama Andruszkiewicza (Kukiz’15). Podobne są również okoliczności, w których słuchają muzyki. Obowiązki wymagają bycia w ciągłym ruchu i dlatego dla wielu z nich samochód jest najlepszym, a jak w przypadku Krzysztofa Truskolaskiego czy Joanny Senyszyn, jedynym miejscem, kiedy znajdują na to wolną chwilę. Joanna Lichocka (PiS) opowiada, że słuchanie muzyki w samochodzie jest dla niej sposobem na radzenie sobie ze stresem. – Dawno temu, gdy pracowałam w Polsacie i prowadziłam wydania dzienników, często po ostatnim wydaniu wieczornym wsiadałam do mojego cinquecento, w którym miałam zamontowanych osiem głośników Pioneera i jechałam do Płońska i z powrotem – tylko tam prowadziła dwupasmówka, na której można się było trochę rozpędzić – słuchając na cały regulator Queen lub The Clash. Do niedawna stosowała tę samą metodę po długich sejmowych głosowaniach, choć w nowym aucie brakowało jej odpowiedniego sprzętu. Niestety, pod koniec sierpnia straciła prawo jazdy za przekroczenie prędkości, o czym natychmiast poinformowała swoich wyborców na Facebooku. W warunkach domowych politycy sięgają też chętnie po winyle. – Dziś jest powrót do tej formy – zauważa Krzysztof Mieszkowski. – Myślę, że to bardzo dobrze. Lepszy kontakt ma się z rzeczywistością muzyczną, kiedy nie jest tak stechnologizowana. Pierwszą płytą Mieszkowskiego było „Led Zeppelin IV”, kupione na giełdzie częściowo za pieniądze rodziców. Joanna Lichocka odstała swoje w kolejce do Empiku, by w połowie lat 80. kupić płytę Queen. W jej wczesnej kolekcji znaleźli się też Edward Stachura i Madonna. Natomiast Wincenty Elsner (SLD) do dziś pamięta wrażenie, jakie zrobiła na nim płyta Jana Pietrzaka ze słynnym „Żeby Polska była Polską”, choć dziś na jego koncert wstydziłby się pójść. Z kolei Małgorzata Kidawa-Błońska od swojego taty dostała „Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band” The Beatles: – Przechodziła z rąk do rąk, kiedy byliśmy w szkole podstawowej. Tak zniszczonej płyty nigdy w życiu już nie widziałam! To było bardzo żywe uczestnictwo w kulturze. Dzieliliśmy się tym, co najlepsze. Politycy nawet w rozmowie o muzyce nie wychodzą z roli przedstawicieli regionu i promują lokalnych artystów czy wydarzenia. Pochodząca z Gorlic Elżbieta Borowska wspomina o Festiwalu Kiepury w pobliskiej Krynicy i Mirosławie Czyżykiewiczu, który ukończył to samo liceum co ona. Związany z województwem świętokrzyskim Krystian Jarubas świetnie bawił się w kieleckiej Kadzielni na koncercie wywodzącego się z pobliskiej Częstochowy T.Love. Krzysztof Mieszkowski o Narodowym Forum Muzyki mówi: – Mamy tu taką świątynię właściwie. Kaczmarski nas pogodzi? Jak podkreśla dr Rafał Lawendowski, psycholog muzyki z Uniwersytetu Gdańskiego, deklarowane gusta muzyczne mogą odbiegać od rzeczywistych. Ludzie używają muzyki jako swego rodzaju wizytówki: – Trochę wodzą nas za nos, próbując pokazać się z pewnej perspektywy – mówi. Chcą wydawać się bardziej otwarci, bardziej przewidywalni, bardziej zbuntowani. Tymczasem badania przeprowadzone niemal dekadę temu w Wielkiej Brytanii pokazały, że fani opery, muzyki country i jazzu mają poglądy konserwatywne, a osoby o poglądach lewicowych chętniej słuchają rocka. Biorąc poprawkę na różnice kulturowe oraz niewielką grupę przepytanych na potrzeby niniejszego tekstu polityków, wydaje się, że w Polsce muzyka rockowa ma wymiar znacznie bardziej uniwersalny i słuchają jej wszyscy, niezależnie od swoich zapatrywań. Jednym z powodów może być to, że opozycja wychowująca się w latach 80. na zbuntowanej przeciwko ówczesnemu systemowi muzyce jarocińskiej nie była tak do końca lewicowa. Inaczej jest z muzyką klasyczną i jazzem, których w niektórych środowiskach słuchać wypada, dodatkowo naukowcy uparcie szukają korelacji takich upodobań z inteligencją. Część psychologów uważa też, że w późniejszym wieku ludzie odchodzą od muzyki rozrywkowej właśnie w stronę klasyki i jazzu, gatunków wymagających od swoich słuchaczy większego przygotowania. – Dostrzegam zasadniczą zmianę w swoich potrzebach muzycznych – mówi, jak gdyby na potwierdzenie tej tezy, Krzysztof Mieszkowski, głos opozycji w Sejmie. – Nie wiem, czy to się wiąże z moim rozwojem, czy z czymś innym. W gruncie rzeczy odszedłem od słuchania muzyki rockowej na rzecz muzyki klasycznej. – Uwielbiam