Osoby czytające wydania polityki

„Polityka”. Największy tygodnik w Polsce.

Wiarygodność w czasach niepewności.

Subskrybuj z rabatem
Nauka

Prognoza dla prognoz

Czy ktoś wie, jaka będzie pogoda za tydzień?

Gigantyczny front burzowy nad Sydney w Australii, marzec 2014 r. Władze miasta ostrzegały mieszkańców przed nadchodząca ulewą. Gigantyczny front burzowy nad Sydney w Australii, marzec 2014 r. Władze miasta ostrzegały mieszkańców przed nadchodząca ulewą. Cassie Trotter / Getty Images
Wielka wojna światowa wciąż trwa. Codziennie jesteśmy karmieni informacjami o starciach i frontach. Komunikaty meteorologiczne zostały żywcem przeniesione z teatru działań wojennych.
Satelitarne zdjęcie huraganu Anna z prognozowaną drogą jego przemieszczania się w rejonie Hawajów na Pacyfiku, październik 2014 r.NOAA/Reuters/Forum Satelitarne zdjęcie huraganu Anna z prognozowaną drogą jego przemieszczania się w rejonie Hawajów na Pacyfiku, październik 2014 r.

Toczy się oto przed nami walka naszych armii z armiami przeciwnika. Armia sprzymierzonych zwycięża na wschód od centrum, otacza nieprzyjacielskie wojska i na krok zbliża się ku swemu celowi – stolicy wroga. Przeciwnik poddany naciskowi umyka na zachód, by uczynić ostry zwrot ku południowi, i atakuje naszych z flanki; wnika w zaskoczone szeregi sprzymierzonych...

Takich komunikatów z frontów pierwszej wojny światowej norweski fizyk Wilhelm Bjerknes naczytał się i nasłuchał bez wątpienia bardzo wiele. Nic dziwnego, że gdy kilka lat później w jego zespole na uniwersytecie w Bergen próbowano opisać opracowany tam model cyrkulacji atmosferycznej, terminologia nasunęła się niejako automatycznie. Analogia była wręcz uderzająca:

...toczy się walka pomiędzy ciepłym i zimnym prądem powietrza. Ciepły zwycięża na wschód od centrum; wznosi się tu ponad zimnym prądem i na krok zbliża ku swemu celowi – biegunowi. Zimne powietrze poddane naciskowi umyka… itd.

Tak w latach 20. i 30. ubiegłego wieku narodziła się, w obrębie stworzonej przez Bjerknesa norweskiej szkoły teorii meteorologicznej, rewolucyjna koncepcja podstawowej struktury układów pogodowych, wykorzystywana do dziś w meteorologii synoptycznej do konstruowania prognoz pogody. Te terminy znamy z codziennych radiowych i telewizyjnych komunikatów – masa powietrza ciepłego, masa polarnomorska, powietrze arktyczne, front zimny, front zokludowany... Bjerknes zauważył, że atmosfera, a konkretnie jej dolna, przyziemna warstwa – troposfera – nie jest bezładną mieszaniną gazów o różnych chaotycznie rozłożonych cechach i właściwościach.

Polityka 47.2014 (2985) z dnia 18.11.2014; Nauka; s. 70
Oryginalny tytuł tekstu: "Prognoza dla prognoz"
Reklama