Nauka

Surowcożerni

Raport o bogatym świecie

Także złoto wydobywa się na masową skalę. Na fot.: odkrywkowa kopalnia w pobliżu australijskiego miasta Kalgoorlie. Także złoto wydobywa się na masową skalę. Na fot.: odkrywkowa kopalnia w pobliżu australijskiego miasta Kalgoorlie. Carla Gottgens/Bloomberg / Getty Images
Półtora miliarda najbogatszych mieszkańców Ziemi osiągnęło jakość życia, do jakiej dąży cała reszta. Te aspiracje powodują, że nieustannie rośnie ilość zużywanych materiałów. Czy może rosnąć bez końca?

Współczesna cywilizacja na dobre narodziła się dopiero w drugiej połowie XIX w. w wyniku rewolucji przemysłowej. W krajach Zachodu szybko zaczęła rosnąć zarówno długość, jak i jakość życia. To wszystko kosztem gwałtownego wzrostu zużycia surowców i materiałów potrzebnych do obsługi bogacących się ludzi.

Bezwzględne statystyki oszałamiają. Globalna produkcja nawozów sztucznych wzrosła ze 150 tys. ton w 1920 r. do 3,7 mln ton w 1950 r. i 85,15 mln ton w 2000 r. Wzrost 570 razy w ciągu 80 lat. Zużycie aluminium w XX w. wzrosło z 6,8 tys. ton do 24,3 mln ton w 2000 r. Tworzyw sztucznych z 20 tys. ton do 150 mln ton w 2000 r. Podobnie rzecz się miała z wieloma innymi nowymi materiałami, których w XIX w. jeszcze nie znano lub nie potrafiono wykorzystać. Ale nie inaczej ma się sprawa z materiałami tradycyjnymi, jak choćby papier, którego produkcja systematycznie rośnie, jeszcze w 1975 r. wynosiła 127 mln ton, by w 2011 przekroczyć 400 mln ton (103,1 mln ton wyprodukowały Chiny). Do 2050 r. wielkość ta ma się podwoić. Zbiory bawełny wzrosły z 7 mln ton w 1950 r. do 19 mln ton w 2000 r. i 23,3 mln ton w 2010 r.

Vaclav Smil, pochodzący z Czech i pracujący w Kanadzie w University of Manitoba historyk nauki i techniki, uwielbia statystyki. Nie dlatego, że jest maniakiem liczb – analizując je, potrafi odtworzyć misterny system połączeń, zależności, trendów i procesów formujących cywilizację. „Tworzenie bogatego świata”, książka wydana po polsku przez Wydawnictwo Naukowe PWN poświęcona jest materiałom, których ciągły przepływ – od miejsc wydobycia podstawowych surowców, przez produkcję tworzyw, po miejsca, gdzie powstają końcowe produkty: domy, samochody, smartfony – umożliwia mieszkańcom współczesności „zwykłe” życie.

Biuro bez papieru?

Polityka 23.2016 (3062) z dnia 31.05.2016; Nauka; s. 70
Oryginalny tytuł tekstu: "Surowcożerni"
Reklama