Nauka

Gdy wierzchołek góry rozpadł się na dwoje

Ślady pompejańskiej cywilizacji

Widok na Pompeje. Litografia Friedricha Federera. 1850 r. Widok na Pompeje. Litografia Friedricha Federera. 1850 r. Wikipedia
Wybuch Wezuwiusza w 79 r. był piekłem dla tysięcy osób, ale zniszczone wówczas Pompeje stały się rajem dla naukowców. Miasto badane jest od prawie trzech wieków, a 2018 r. był szczególnie owocny.
Odsłonięty ostatnio w Pompejach fresk przedstawiający nagą Ledę uprawiającą seks z Zeusem pod postacią łabędzia.Cesare Abbate/ANSA/AP/East News Odsłonięty ostatnio w Pompejach fresk przedstawiający nagą Ledę uprawiającą seks z Zeusem pod postacią łabędzia.

Najpierw wyleciały we wszystkie strony ogromne kamienie (…), później wybuchł olbrzymi ogień i nieskończone morze dymu (…), tak że pociemniało całe niebo (…). Byli tacy, co myśleli, że giganci znów się buntują (…). Dlatego ludzie zaczęli uciekać, część z nich z domów na ulicę, część z otwartej przestrzeni do domów (…); w przerażeniu uważano, że każde miejsce jest pewniejsze niż to, gdzie się wcześniej było” – opisywał tragedię ok. 150 lat po pamiętnej erupcji Wezuwiusza Kasjusz Dion w „Historii Rzymskiej”. Ale mieszkańcy Pompejów, Herkulaneum i Stabiae, przyzwyczajeni do humorów wulkanu, nie od razu wpadli w panikę, gdy zaczął się budzić w 79 r. Prowadzili zwykłe życie – uprawiali ziemię, handel, seks. W końcu dali sobie radę z trzęsieniami ziemi w 62 i 63 r., dlaczego teraz miałoby być inaczej? A jednak się mylili. Pomruki Vulcanusa zapowiadały katastrofę, która pogrzebała ich świat na ponad 1600 lat w kapsule czasu z popiołów wulkanicznych.

Szkielet leżał wyciągnięty; z rąk dawno już wysypały się złote i srebrne monety

Na ślad pompejańskiej cywilizacji natrafiono podczas prac naprawczych po poważnym wybuchu Wezuwiusza w 1737 r. Córka Augusta III Saskiego i żona Karola III Burbona króla Neapolu, zachwycona znalezionymi koło Herkulaneum rzeźbami, zainicjowała poszukiwania. 11 grudnia 1738 r. znaleziono pierwszy dom, a 10 lat później pierwsze ciało. Sława odkrywanych u stóp Wezuwiusza antycznych miast zaczęła rosnąć. Kopacze, którzy z początku stosowali metody rabusiów grobów, z czasem stali się archeologami. W połowie XIX w. Giuseppe Fiorelli wymyślił metodę pozyskiwania odlewów gipsowych ciał ludzi i materiałów organicznych – przez otwór w skorupie z popiołów wlewał do pustych przestrzeni gips sztukatorski.

Polityka 51/52.2018 (3191) z dnia 18.12.2018; Nauka; s. 90
Oryginalny tytuł tekstu: "Gdy wierzchołek góry rozpadł się na dwoje"
Reklama