Nauka

Zapach materii

Zapach materii – rozmowa z noblistą

Super Kamiokande, detektor neutrin w Tokio. Super Kamiokande, detektor neutrin w Tokio. materiały prasowe
Prof. Arthur B. McDonald, kanadyjski fizyk, laureat Nagrody Nobla, o neutrinach, ciemnej materii i o tym, po co nam wiedza o nich.
Prof. Arthur B. McDonaldLeszek Zych/Polityka Prof. Arthur B. McDonald

PRZEMEK BERG: – W 2015 r. dostał pan – z japońskim fizykiem Takaakim Kajitą – Nagrodę Nobla za odkrycie zjawiska zwanego oscylacją neutrin i pokazanie, że neutrina mają masę. Jak doszło do tego odkrycia?
ARTHUR MCDONALD: – W Kanadzie i Japonii prowadzono równolegle dwa eksperymenty. Ja kierowałem projektem kanadyjskim, przy którym pracowała grupa ok. 200 naukowców. Naszym narzędziem badawczym było obserwatorium neutrin Sudbury Neutrino Observatory, w którym do chwytania i rejestrowania neutrin służy potężny zbiornik ciężkiej wody umieszczony 2 km pod ziemią. Naszym głównym celem było rozwiązanie tzw. problemu neutrin słonecznych. Chodzi o to, że z obliczeń tego, jak Słońce się spala, wynikało, iż wcześniejsze eksperymenty wykrywały zbyt mało elektronowych neutrin słonecznych. Nie byliśmy pewni, czy te obliczenia są nieprawdziwe, czy też neutrina słoneczne docierając do nas, po drodze zmieniły już swój typ i przez to są niemożliwe do wyśledzenia. W końcu udało nam się bardzo dokładnie zmierzyć, ile neutrin elektronowych dociera do nas ze Słońca i jaka jest finalna liczba ich wszystkich typów. To w rezultacie dało nam wiedzę, że tylko jedna trzecia wszystkich neutrin elektronowych ze Słońca dociera na Ziemię, a więc że po drodze zmieniły one swój typ na inny. Tym samym hipoteza mówiąca o oscylacji neutrin się potwierdziła.

A czego dokonali Japończycy?
Im z kolei udało się ustalić ponad wszelką wątpliwość, że neutrina innego rodzaju, zwane atmosferycznymi, powstające w wyniku zderzeń cząstek promieniowania kosmicznego z atomami ziemskiej atmosfery, także mogą oscylować i że neutrina te, zwane mionowymi, mogą się zmieniać na taonowe. Połączenie obu tych odkryć pozwoliło ustalić, że neutrina oscylują, dlatego mają masę, czego nie przewiduje tzw.

Polityka 25.2019 (3215) z dnia 17.06.2019; Nauka; s. 68
Oryginalny tytuł tekstu: "Zapach materii"
Reklama