Nagrody Naukowe POLITYKI mają szczególny charakter nie tylko dlatego, że przyznaje je organizacja medialna nieangażująca się bezpośrednio w badania naukowe. Wyjątkowy jest także sposób wyłaniania laureatów w dwustopniowej procedurze, podczas której obowiązkami dzielą się dwie kapituły, Profesorska i Obywatelska.
Kapituła Profesorska, złożona z wybitnych przedstawicieli polskiej nauki reprezentujących wszystkie dyscypliny, od humanistyki przez medycynę i architekturę po nauki techniczne, ma za zadanie wyłowić piętnaścioro finalistów spośród blisko trzystu, którzy wystartowali w 19.