Dzikus europejski
Żbiki, małe koty z Afryki. Ile ich żyje w Europie? Nikt tego nie wie
Jakieś pół miliona lat temu Europę zasiedlił mały kot z Afryki. Ok. 200 tys. lat temu wyodrębnił się jako osobny gatunek – żbik europejski. Tej zmiany najprawdopodobniej nawet nie poczuł, ale druga sprawiła, że stanął na skraju zagłady – w XVIII i XIX w. za sprawą intensywnych polowań i wycinki starych lasów został prawie wytępiony przez człowieka. A później prawie całkowicie o nim zapomniano.
Domniemane obserwacje
Ile żbików żyje we współczesnej Europie? Nikt tego nie wie. Wiadomo, że występują w pięciu głównych populacjach, które są od siebie odizolowane: na Półwyspie Iberyjskim, w Szkocji, na Półwyspie Apenińskim, we wschodniej Francji i w zachodnich Niemczech oraz od Karpat po Bałkany. Północną granicę zasięgu tej ostatniej (wschodnie Karpaty i fragmenty Pogórza Przemyskiego) wyznaczają osobniki polskie. Jest ich zaledwie od 100 do 400.
Dla porównania, liczebność żbików w Niemczech ocenia się na 6–8 tys. Ta dysproporcja kłuje w oczy. Mamy więcej zwartych kompleksów leśnych i więcej lasów o cechach naturalnych. W związku z tym logiczne wydaje się oczekiwanie, że to właśnie w naszym kraju te dzikie koty będą miały się lepiej. Dlaczego rzeczywistość jest tak odmienna?
Odpowiedź jest niezwykle trudna. – Pierwsze większe badania krajowej populacji żbika przeprowadzono w latach 60. ubiegłego wieku, ale koncentrowały się na morfologii – mówi prof. Henryk Okarma z Instytutu Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk. – Kwestie ekologii tego gatunku zostały podjęte przez naszych naukowców pod koniec lat 90., lecz z uwagi na małą liczbę żyjących u nas osobników i trudności w ich schwytaniu – zaledwie jednemu udało się założyć nadajnik telemetryczny – nadal wiemy o nich niewiele.
Tymczasem w Niemczech żbik jest oczkiem w głowie naukowców i środowisk ochroniarskich.