Nauka

Wcześni chrześcijanie: baranki czy wilki

Baranki czy wilki? Wcześni chrześcijanie byli okrutni. Łagodny Kościół to mit

„Triumf religii chrześcijańskiej (nad pogaństwem)” – malowidło Tommasa Lauretiego (1530–1620), Sala di Costantino w Watykanie. „Triumf religii chrześcijańskiej (nad pogaństwem)” – malowidło Tommasa Lauretiego (1530–1620), Sala di Costantino w Watykanie. BEW
Książka „Ciemniejący wiek” Catherine Nixey to odważna polemika z mitem chrystianizacji pogańskiego Rzymu jako triumfu łagodności i tolerancji. Czy trafna? Pytamy dwóch badaczy historii – dr. Sławomira Poloczka i dr. Michała Baranowskiego.
Palenie ksiąg ariańskich – ilustracja z kompendium prawa kanonicznego opracowanego w północnych Włoszech ok. 825 r.BEW Palenie ksiąg ariańskich – ilustracja z kompendium prawa kanonicznego opracowanego w północnych Włoszech ok. 825 r.

„Ich prymitywne, bandyckie napady odznaczały się niezwykłą skutecznością. Za cel brali świątynie, a ich ataki okazały się zadziwiająco szybkie. (…) Palmirska świątynia Ateny-Allat stała się oczywistym celem napaści. (…) Zaraz po wejściu do sanktuarium mężczyźni wyjęli broń i jednym silnym uderzeniem zadali cios w potylicę Ateny, tak potężny, że głowa spadła na posadzkę. Nos bogini się złamał, gładkie niegdyś policzki pokruszyły, zostały tylko oczy spoglądające z oszpeconej twarzy. Samo ścięcie głowy nie wystarczyło napastnikom. Padały kolejne ciosy, bogini została pozbawiona włosów i hełmu, który rozbito na drobne kawałki. Ciosy nie ustawały. Rzeźba zwaliła się z postumentu, odrąbano jej ramiona. Pozostał tylko leżący w pyle korpus”.

W ten sposób Catherine Nixey, absolwentka studiów antycznych (classic), a dziś dziennikarka tygodnika „The Economist”, przedstawia pierwsze zdewastowanie Palmiry przez fanatycznych wyznawców Jezusa w 385 r. Opis ten, pochodzący z jej wydanej właśnie w Polsce książki „Ciemniejący wiek. O niszczeniu świata klasycznego przez chrześcijan” (Wydawnictwo Filtry), mógłby jednak równie dobrze dotyczyć działań bojowników ISIS w 2016 r. Porównanie jest mocne, ale nie bezpodstawne.

Cień

Chrześcijańscy kronikarze ze szczegółami opisywali prześladowania współwyznawców za panowania Nerona, Decjusza, Waleriana i Dioklecjana. Nie wspominali za to, jak przebiegało wynoszenie ich Boga na ołtarze. W ten sposób myślenie o kresie antyku i początkach naszej ery zdominował obraz klasycznego Rzymu jako okrutnego i rozwiązłego, a wczesnochrześcijańskiego jako pryncypialnego i odważnego, ale też życzliwego i inkluzyjnego. Późniejsi historycy przejęli tę optykę. Pierwszym, który starał się przywrócić równowagę, był XVIII-wieczny starożytnik brytyjski Edward Gibbon.

Polityka 20.2023 (3413) z dnia 09.05.2023; Nauka ProjektPulsar.pl; s. 58
Oryginalny tytuł tekstu: "Wcześni chrześcijanie: baranki czy wilki"
Reklama