Najpewniej każdy z nas, chociażby w dzieciństwie, wpatrywał się w chmury na niebie, doszukując się takich, które kształtem przypominały różne obiekty, na przykład zwierzęta albo pojazdy. Nie trzeba jednak spoglądać tak wysoko, by w rozmaitych przedmiotach i ich układach dostrzegać zupełnie niepowiązane z nimi rzeczy. Zjawisko to nazywane jest pareidolią. W jego wyniku najczęściej dostrzegamy twarze i na ogół przypisujemy im jakieś emocje. Z sęków drewnianej deski wyłania się twarz klauna, piana na powierzchni kawy układa się w kształt roześmianej postaci, a w płomieniach straszy wizerunek diabła.
Marcin Nowak: Ma pan(i) schizofrenię. Proszę nie brać tego do siebie
Lepiej się pomylić i przeżyć
Pareidolia to pomyłka popełniana przez system, który mózg człowieka wykorzystuje do wykrywania twarzy i rozumienia emocji na niej wypisanych. To w komunikacji społecznej niezwykle ważna umiejętność. Pozwala rozpoznać tych, którzy będą nam przychylni, i odróżnić ich od tych, którzy mogą okazać nam wrogość. Takie oceny dokonywane są często w mgnieniu oka i poza naszą świadomością. Decydują o pierwszych wrażeniach i wyobrażeniach na temat danej osoby, ale też o naszych wobec niej reakcjach. Pomagają nam podjąć decyzję, czy warto nawiązać kontakt, czy może bezpieczniej będzie się wycofać. To mechanizm przystosowawczy. Pozwala rozpoznawać członków swojej grupy i rozumieć ich nastrój, a także dostrzegać potencjalne niebezpieczeństwo i unikać go.
Jesteśmy spadkobiercami tej utrwalonej ewolucyjnie umiejętności. Tak rozbudowanej i czułej, że niekiedy podatnej na przesadne doszukiwanie się twarzy w układach złożonych z obiektów nieożywionych.