Dr hab. inż., prof. P. Wr. Andrzej Marek Żak finalistą Nagród Naukowych 2025
Zatrudniony na Wydziale Chemicznym Politechniki Wrocławskiej. Pracuje w Instytucie Materiałów Zaawansowanych, a jego badania są ściśle związane z transmisyjną mikroskopią elektronową (TEM), dającą nadzwyczajną rozdzielczość poniżej 1 nanometra.
Mając na uwadze zarówno niebagatelne znaczenie tej techniki dla rozwoju nauki, jak i jej główne ograniczenia, podjął się autorskiej przebudowy mikroskopu. Szczególnie interesowało go obrazowanie procesów i reakcji chemicznych i biochemicznych w czasie rzeczywistym. Opracował rozwiązanie, które pozwala naświetlać próbki w trakcie obrazowania. A to pozwoliło mu przeprowadzić przełomowy eksperyment, w którym zaprezentował śmierć lekoopornych patogenów podczas przeciwdrobnoustrojowej terapii fotodynamicznej (polegającej właśnie na naświetlaniu odpowiednim światłem) – obiecującej alternatywy dla antybiotyków.
Aktualnie – dzięki znaczącemu grantowi aparaturowemu MEiN oraz finansowaniu w ramach grantu NCN Sonata 19 – naukowiec współpracuje z badaczami z USA i buduje we Wrocławiu pierwszy na świecie mikroskop LightEM. Jego celem jest stworzenie laboratorium dynamicznej mikroskopii elektronowej, które będzie wyjątkowe w skali świata i pozwoli na zaawansowane analizy z obrazowaniem mikroorganizmów oraz różnorodnych procesów i zjawisk w czasie rzeczywistym. Prof. Żak był stypendystą Fundacji Kościuszkowskiej i Fulbrighta.