Czy jest sposób na budowlane samowolki?

Wiele osób ucieszyłaby rozbiórka „szkieletora” przy pl. Politechniki 4 w Warszawie, biurowca w niekończącej się budowie. Inwestor, spółdzielnia budowlano-mieszkaniowa Bratniak, gra na nosie władzom miasta. W umowie z prezydentem Warszawy i burmistrzem dzielnicy Śródmieście spółdzielnia zobowiązała się zakończyć budowę do sylwestra 2003 r., a nie wyszła jeszcze poza stan surowy. Co pewien czas wznawia roboty, żeby nie stracić pozwolenia na budowę (przerwa nie może sięgnąć 3 lat) i kolejny raz je zawiesza. Powiatowy inspektor nadzoru budowlanego Andrzej Kłosowski zapewnia, że w tym roku nie da się zbyć byle czym. Jeśli nie będzie wyraźnego postępu robót, inwestor straci pozwolenie. Po prawdzie, nie powinien tego pozwolenia w ogóle dostać. Według decyzji lokalizacyjnej biurowiec miał nawiązywać do zabudowy przy zbiegu ulic Nowowiejskiej i Śniadeckich, mieć podobne gabaryty. Tymczasem w pozwoleniu na budowę dopuszczono postawienie budynku wyrastającego ponad sąsiednie kamienice, wyższego od nich o dwie kondygnacje i kopułę, stanowiącego dysonans w pierzei przy pl. Politechniki. Nakaz rozbiórki  Według NIK, która prześwietlała tę inwestycję, pozwolenie zostało wydane bez zgody wojewódzkiego konserwatora zabytków, chociaż biurowiec powstaje na terenie wpisanym do rejestru zabytków. Inwestor nie podporządkował się także decyzji stołecznego konserwatora zabytków (z 2009 r.) zobowiązującej go do obniżenia budynku o dwie kondygnacje. Takie inwestycje to wierzchołek góry lodowej. Ważą się teraz losy jednej z największych samowoli budowlanych w naszym kraju. 27 listopada ubiegłego roku inspektor Andrzej Kłosowski wydał nakaz rozbiórki dwóch apartamentowców przy ul. Leszczyny 4 i 10, z czterdziestoma lokalami. Zamieszkanymi od ośmiu lat. „Nie było jeszcze takiej decyzji w Europie, aby rozbierać wielorodzinny dom mieszkalny i wyrzucać ludzi na bruk. Będziemy bronić swoich domów z odwołaniem do Trybunału w Strasburgu włącznie” – napisali w liście otwartym mieszkańcy apartamentowców. Na razie Śródmiejska Spółdzielnia Mieszkaniowa (słynna z powodu gigantycznego zadłużenia i rewolty mieszkańców wobec zarządu), do której należą te domy, odwołała się do Mazowieckiego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego. Nakaz rozbiórki budynku przy ul. Leszczyny 4 został uchylony, los drugiego apartamentowca jeszcze się waży. Procedury, łącznie z odwołaniem do sądów administracyjnych, trwają długo i rozstrzygnięcie przyjdzie nieprędko. – Nie widziałem możliwości wydania innej decyzji. Pozwolenie na budowę zostało wycofane, a obecny miejscowy plan zagospodarowania nie dopuszcza na tym terenie zabudowy wielorodzinnej – tłumaczy inspektor Andrzej Kłosowski. Budowa zaczęła się legalnie, z pozwoleniem wydanym w 2002 r. Ale już w następnym roku wiadomo było, że legalna nie jest. – Przed kupnem mieszkania, które znajduje się w pobliżu parku Pod Skocznią, zapoznałam się z planem zagospodarowania parku. Wynikało z niego, że będą to tereny rekreacyjne, nie powstaną tam żadne domy. A tu nagle niespodzianka: ogrodzono plac budowy, pojawiły się koparki. Wystąpiliśmy o interwencję do prezydenta miasta, do prokuratury – opowiada mieszkanka pobliskiego domu. Sprawą zajęło się Samorządowe Kolegium Odwoławcze. 29 października 2003 r. SKO stwierdziło, że decyzja burmistrza gminy Warszawa Centrum o warunkach zabudowy, na podstawie której spółdzielnia dostała pozwolenie na budowę, jest nieważna, bo niezgodna z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego. Była to w ogóle dziwna decyzja. Burmistrz wydał ją dla działek o numerach 18, 20/2 i 28/1, a we wniosku spółdzielni wymieniona była działka nr 20. Trudno raczej uwierzyć, że błąd popełniono przypadkowo. Dokładna lokalizacja miała w tym przypadku decydujące znaczenie: chodziło o teren znajdujący się przy granicy parku, tymczasem dopuszczono na nim zabudowę mieszkaniową przewidzianą jedynie z drugiej strony tej granicy. Poza parkiem. Po decyzji SKO i zatrzymaniu budowy przez powiatowego inspektora nadzoru historia tej inwestycji powinna się zakończyć. Ale spółdzielnia brnęła dalej: odwoływała się od niekorzystnych decyzji i nadal budowała. Kiedy pozwolenie na budowę zostało ostatecznie cofnięte (w 2007 r.), apartamentowce były już zamieszkane. Śródmiejska Spółdzielnia Mieszkaniowa mocno wierzyła w swoją bezkarność: zbudowała w dodatku nie to, na co miała pozwolenie. Apartamentowiec przy ul. Leszczyny 10 powinien być, według projektu, budynkiem czterokondygnacyjnym. A ma pięć kondygnacji. – Inwestorzy, którzy dostają pozwolenie na budowę, sądzą często, że mogą dość swobodnie dysponować tym prawem. Tymczasem każda istotna zmiana projektu wymaga wystąpienia o zmianę pozwolenia. Inwestor nie dopełnił tego obowiązku. W rezultacie zrealizował inny obiekt niż ten, na który dostał pozwolenie – mówi Paweł Ziemski, wiceszef Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego. Taka samowola może skończyć się nakazem rozbiórki (patrz ramka).   Apartamentowce przy ul. Leszczyny znalazły się w beznadziejnej sytuacji prawnej. Nie można ich zalegalizować: obecny plan zagospodarowaniaprzestrzennego parku Pod Skocznią, uchwalony w 2008 r., dopuszcza na tym terenie budownictwo mieszkaniowe, jednak tylko jednorodzinne, maksymalnie trzykondygnacyjne. Główną winowajczynią jest bezsprzecznie spółdzielnia, ale także urzędnicy dawnej gminy Warszawa Centrum, którzy wydali wadliwą decyzję o warunkach zabudowy. I Mazowiecki Inspektorat Nadzoru Budowlanego, który uchylił postanowienie powiatowego inspektora nadzoru o wstrzymaniu budowy w 2003 r., kiedy można było jeszcze zapobiec powstaniu lewych domów. Paradoks polega na tym, że karę mają ponieść ludzie, którzy akurat niczym nie zawinili: mieszkańcy nielegalnych apartamentowców. Śródmiejska Spółdzielnia Mieszkaniowa, zadłużona kandydatka na bankruta, nie miałaby pieniędzy nawet na opłacenie rozbiórki tych domów, nie mówiąc już o odszkodowaniach za własnościowe apar