Od kilku miesięcy wszyscy nerwowo obserwujemy sytuację na rynkach finansowych. Inwestorzy martwią się załamaniem światowych giełd, instytucje finansowe nerwowo przeglądają swoje aktywa, szukając ukrytych w nich potencjalnych bomb, odpowiedzialne za politykę pieniężną banki centralne z niepokojem obserwują rosnącą inflację i rozważają, w jaki sposób zareagować na to zjawisko. Sprawnie działające dotąd narzędzia polityki pieniężnej zawodzą, a na rynek powróciła głęboka nieufność. Skąd wzięły się dzisiejsze kłopoty?
Żeby odpowiedzieć na to pytanie, warto krótko przypomnieć ostatnie 100 lat historii pieniądza i rynków finansowych. Wiek temu w całym cywilizowanym świecie obowiązywał pieniądz oparty na zasobach kruszców (złota i srebra). Operując takim pieniądzem nie trzeba było się obawiać ani gwałtownych skoków cen, ani pożarcia przez inflację realnej wartości oszczędności. Choć w obiegu ludzie używali głównie papierowych banknotów, wiedzieli, że w każdej chwili mogą je zamienić – po stałym kursie – na złoto. Poza pieniądzem istniały oczywiście inne aktywa finansowe, w których można było przetrzymywać oszczędności (lokaty bankowe, obligacje rządowe, akcje przedsiębiorstw). Jednak wielkość rynków tych aktywów była stosunkowo nieduża.
Sytuacja zmieniła się ostatecznie po dwóch wojnach światowych. Wszystkie państwa, z finansami zrujnowanymi przez wojenne wydatki i koszty odbudowy, zrezygnowały z wymienialności papierowego pieniądza na złoto po stałym kursie. Jako ostatnie zrobiły to na początku lat 70. Stany Zjednoczone. Od tej pory o wartości i stabilności pieniądza mogła już decydować tylko właściwa polityka monetarna (pieniężna), dbająca o to, by pieniądza nie pojawiło się na rynku zbyt dużo.