Język migowy również jest żywy i się rozwija. Potrzebuje zatem ciągle nowych gestów dla słów i wyrażeń, które wchodzą do języków mówionych. W dziedzinie finansów tych określeń przybywa wyjątkowo szybko.
Narodowy Bank Polski we współpracy z Polskim Związkiem Głuchych stworzył niedawno leksykon terminów ekonomicznych w języku migowym. To pierwszy tego typu projekt w Europie. Dzięki niemu niesłyszący nie tylko dowiedzą się, jak poprawnie zamigać „euro”, „numer PIN” czy „leasing”, ale także znajdą definicje różnych pojęć ekonomicznych – w swoim języku.
To zresztą niejedyna akcja w ramach kampanii „NBP nie wyklucza”. Obok migowego leksykonu powstały też narzędzia ułatwiające bezpieczne i bezbłędne korzystanie z pieniędzy niewidomym. Są to pliki dźwiękowe dokładnie opisujące zabezpieczenia używanych w Polsce banknotów oraz specjalne makiety tyflograficzne, dzięki którym niewidomi mogą nauczyć się odróżniać pieniądze fałszywe od prawdziwych. NBP stara się również pomóc osobom z niepełnosprawnością intelektualną, przygotowując dla nich teksty ekonomiczne pisane prostym i klarownym językiem. Wszystkie materiały można znaleźć na stronie www.nbpniewyklucza.pl.
Takich działań nigdy za wiele, bo według GUS różnego rodzaju niepełnosprawnością dotkniętych jest aż 4,5 mln osób, czyli ponad 12 proc. Polaków. Szczególnie niepokoi fakt, że, jak wynika z niedawno przeprowadzonych przez GfK Polonia badań, niepełnosprawność idzie w parze z wykluczeniem finansowym. Ma ono oczywiście różne źródła, w tym przede wszystkim złą sytuację materialną wielu niepełnosprawnych, bo zaledwie pół miliona spośród nich ma pracę. Jednak także trudności w dostępie do standardowych usług finansowych są ogromną przeszkodą.
Na szczęście projektów pomagających niepełnosprawnym pojawia się coraz więcej. Od ubiegłego roku w ramach „Finansów bez barier” Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji i Fundacja NBP starają się w prostych słowach wyjaśniać zawiłości świata finansów. Na stronie internetowej projektu można dowiedzieć się, jak zarządzać budżetem domowym, jak otworzyć konto i jak oszczędzać, także przy niskich dochodach. Poprzez wirtualnego doradcę finansowego istnieje możliwość zadawania pytań dotyczących zarządzania swoimi pieniędzmi.
Wielkie wybawienie
Wielu niepełnosprawnych skarży się, że wizyta w banku, skorzystanie z bankomatu czy internetowego serwisu transakcyjnego to prawdziwy tor przeszkód. Związek Banków Polskich przygotował więc listę zaleceń dla swoich członków i radzi im, jak wspierać takich klientów. Czasem wystarczy zbudować podjazd do oddziału bankowego albo na tyle nisko zainstalować bankomat, żeby mogła z niego skorzystać również osoba na wózku inwalidzkim. Niekiedy trzeba większych inwestycji, np. wyposażenia bankomatu w gniazdo słuchawkowe, aby stał się dostępny dla niewidomych i niedowidzących. Niektóre banki instalują już takie maszyny, które po włożeniu słuchawek przechodzą na tryb głosowy i kierują ruchami klienta za pomocą instrukcji lektora.
Dla wielu niepełnosprawnych wielkim wybawieniem jest dzisiaj internet, ale i tam można natrafić na różne problemy. Niewidomi często się skarżą, że część banków nie dostosowało do ich potrzeb serwisów transakcyjnych, chociaż istnieją specjalne wytyczne o nazwie Web Content Accessibility Guidelines (WCAG), zawierające szczegółowe instrukcje. Jeśli bank ich nie zrealizuje, mogą nie działać syntezatory używane przez niewidzących do odczytywania im zawartości strony internetowej. Zwłaszcza nowe, atrakcyjne wizualnie elementy okazują się ogromną przeszkodą dla niewidomych.
Wielu niepełnosprawnym ciężko jest korzystać równocześnie z klawiatury czy myszki, więc oczekują specjalnego uproszczonego trybu obsługi. Także pod tym względem zostały ustalone dla banków wytyczne, ale ich wprowadzanie zależy tylko od dobrej woli instytucji finansowych i już choćby z tego powodu odbywa się w różnym tempie. Zalecenia ZBP to nie rekomendacje Komisji Nadzoru Finansowego, które trzeba obowiązkowo wdrożyć.
Przez długi czas na niekorzyść niepełnosprawnych działały nie tylko bariery architektoniczne, ale też obowiązujące prawo. Nakazywało ono np. osobom niewidomym zawierać umowy z bankami wyłącznie w obecności notariusza, co znacznie zwiększało koszty. Teraz mogą one przyjść do placówki bankowej z osobą zaufaną, która potwierdzi, że podpisywana przez nie umowa jest zgodna z tym, co przedstawił pracownik w oddziale.
Niestety, wciąż wielu doradców finansowych nie do końca wie, jak się kontaktować z niepełnosprawnymi. A czasem po prostu wystarczy zwrócić uwagę na szczegóły, które na co dzień nam umykają – mówić spokojnie, powoli, głośno i wyraźnie. Wielu niepełnosprawnych to osoby niedowidzące czy niedosłyszące, które poradzą sobie w banku same, pod warunkiem że poczują się w nim pewnie i bezpiecznie. To niby proste i oczywiste, a czasem trudne do spełnienia.
„Edukatory Ekonomiczne” ukazały się dotychczas w wydaniach POLITYKI: 51/10, 4/11, 9/11, 30/11, 35/11, 39/11, 43/11, 47/11, 51/11, 38/12, 42/12, 46/12, 50/12, 3/13, 7/13, 11/13, 43/13, 47/13 oraz na www.polityka.pl/rynek/edukatorekonomiczny
