Był akurat 1 listopada, Wszystkich Świętych, 2012 r. Poznań, oboje lekarze około osiemdziesiątki. Przedawkowali insulinę, którą ona leczyła cukrzycę. Zastrzyki robił on, bo miał sprawniejsze ręce, ona już tylko leżała. Najpierw jej wkłuł igłę, potem sobie. List też pisał on. Niewiele – że po prostu nie chcą już tak żyć, w takim zdrowiu. Ostatni gest czułości.
Podobnych par jest w Polsce ponad milion: oboje ponad 70, 80 lat, z chorobami przewlekłymi. Po kilkadziesiąt lat razem, czasem wystarczająco długo, by już się znienawidzić. Gdy zaczyna się niedołężność, mają tylko siebie.
Około 100 tys. ludzi opiekuje się tym drugim z chorobą Alzheimera. Niewiele mniej – kimś po wylewie, w paraliżu, w demencji. Jedno kruche taszczy wtedy drugie bezwładne albo oporne – z wózka do wanny, na wózek, na sedes, na antyodleżynowy materac. I tak codziennie, dziesiątki powtórzeń.
Jedno
To zaopiekowane nawet nie powie dziękuję. Tak bywa najczęściej. Gorzej, ono nawet tak nie pomyśli. Jak w głośnym, nominowanym do Oscara, filmie Michaela Hanekego „Miłość”, który parze starych aktorów kazał zmierzyć się z traumą wspólnego odchodzenia. To zawsze widać – zamiast wdzięczności, na twarzy jakiś miks emocji, głównie złych.
Więc nie ma dziękuję. Są za to na przykład urojenia. Częsty skutek uboczny alzheimera i demencji. Że małżonek okrada. Wynosi jedzenie z domu obcym na podwórko. Zdradza, sprowadza po nocy kochanków do ich wspólnego łóżka. Są obsesje seksualne. „Element rozhamowania” – mówią psychologowie; blokowane emocje wyłażą spod kontroli.
Są wyostrzające się złe cechy charakteru. Onkologowie przekonują, że to przewrotna reguła: im bardziej podejrzliwy, konfliktowy człowiek, tym bardziej nie do zdarcia fizycznie.