Osoby czytające wydania polityki

„Polityka”. Największy tygodnik w Polsce.

Wiarygodność w czasach niepewności.

Subskrybuj z rabatem
Społeczeństwo

Po łapach

Maltretowanie zwierząt wciąż bezkarne. Polska to raj dla sadystów

Trzeba wyjątkowo okrutnego czynu, by sąd zdecydował się zamknąć w więzieniu oprawcę. Trzeba wyjątkowo okrutnego czynu, by sąd zdecydował się zamknąć w więzieniu oprawcę. Katarzyna Mała / EAST NEWS
Zaostrzenie kar za znęcanie się nad zwierzętami nie przyniosło żadnych rezultatów. Nie zmniejszyła się liczba przestępstw przeciwko zwierzętom, a sprawcy tych czynów najczęściej pozostają bezkarni.
Część organizacji prozwierzęcych opowiada się za dalszym zaostrzeniem kar dla oprawców.Dariusz Górajski/Forum Część organizacji prozwierzęcych opowiada się za dalszym zaostrzeniem kar dla oprawców.

Sebastian L. z Kudowy-Zdroju zastrzelił dwa bawiące się na łące psy, golden retrievery. Tak po prostu, dla rozrywki. I z pełną premedytacją – bo kiedy zobaczył psy bez właścicieli, najpierw zadzwonił do swojego kolegi, przewodniczącego Koła Łowieckiego Granica i zgłosił, że idzie na polowanie. Potem pojechał do domu, po strzelbę i 14-letniego syna. Wrócił i na oczach dziecka urządził sobie safari. Do każdego z psów oddał po dwa strzały. Świadkowie zeznali, że zwierzaki nie były agresywne. Mieszkały w tej okolicy i często je widywali. Sąd w styczniu skazał myśliwego na 2 tys. zł grzywny oraz 3 tys. zł nawiązki, w części zwolnił go także z kosztów sądowych. Nie orzekł przepadku broni, którą dokonano przestępstwa, mimo że wnioskował o to nie tylko oskarżyciel posiłkowy, organizacja Ekostraż, ale także prokurator. Sędzia wyraził nadzieję, że nałożona kara grzywny spowoduje, iż oskarżony zastanowi się następnym razem i nie użyje broni w analogicznej sytuacji. Zaledwie kilka minut później obrońca oskarżonego oświadczył, że myśliwy w dalszym ciągu uważa, że postąpił słusznie. – Składamy apelację – mówi Dawid Karaś z Ekostraży, organizacji, która jest oskarżycielem posiłkowym w tej sprawie. – Zanim on znowu zastrzeli komuś psa.

Ze szczególnym okrucieństwem

Sebastian L. zapewne uważa, że miał pecha. Większość sprawców przestępstw przeciwko zwierzętom w ogóle nie trafia na salę sądową. – Zaledwie w 19 proc. spraw sporządzany jest akt oskarżenia – mówi Dawid Karaś. Tak wynika z monitoringu organów ścigania i sprawiedliwości, jaki Ekostraż prowadzi w ramach projektu „Niech zwierzęta mają prawa”. Statystyki MSW za 2014 r. mówią o 2,2 tys. wszczętych postępowaniach, w wyniku których stwierdzono popełnienie przestępstwa w 1,5 tys. spraw. Zarzuty postawiono 818 sprawcom, co oznacza, że prawie dwie trzecie umorzono lub nie stwierdzono znamion czynu zabronionego. Ale jest jeszcze gorzej: dane MSW nie uwzględniają odmów wszczęcia postępowania. A tych jest równie dużo co umorzeń. Myśliwi, którzy oskórowali żywego jeszcze jelenia, postrzelonego w trakcie legalnego polowania, także do sądu nie trafili. Chociaż policja dostała film, na którym widać, jak mężczyźni kopią ranne zwierzę, a gdy jeleń wierzga, zamiast go dobić, zaczynają z niego zdejmować skórę. Pierwsze nacięcia przy pysku – a wszystko nakręcone telefonem przez nieletniego, prawdopodobnie syna jednego z myśliwych. Chłopak pochwalił się makabrycznym doświadczeniem na YouTube. Postępowanie jednak umorzono. Organizacja Ludzie Przeciw Myśliwym, która wnioskowała w tej sprawie, zaskarżyła decyzję prokuratury do sądu. Który, opierając się na opinii biegłego, uznał, że umorzenie było zasadne. Biegły stwierdził, że „zwierzę jeszcze żyło, ale było w agonii”. I dalej: „możliwe, że świadomość zwierzęcia była bardzo ograniczona”, a w związku z tym „nie można jednoznacznie stwierdzić, czy odczuwało ból”.

Jeżeli już uda się doprowadzić do postawienia zarzutów i przepchnąć sprawę do sądu, wyroki jednych oburzają, innych rozśmieszają. Znowelizowana pięć lat temu Ustawa o ochronie zwierząt przewiduje za znęcanie się nad zwierzęciem karę do dwóch lat więzienia. A gdy sprawca działa ze szczególnym okrucieństwem nawet do trzech lat pozbawienia wolności. Najczęściej jednak sądy orzekają wyroki w zawieszeniu lub tylko kary finansowe, w dodatku nie najwyższe. – Wyrok więzienia z zawieszeniem nie jest żadną karą, bo nawet jeżeli sprawca popełni podobny czyn w okresie zawieszenia, to nie stanie tak szybko przed sądem – mówi Dawid Karaś. – Postępowania ciągną się latami.

Pierwszą bezwzględną karę pozbawienia wolności zasądził w grudniu 2012 r. sędzia Konrad Gwoździewicz, któremu po tej sprawie miłośnicy zwierząt na portalu społecznościowym założyli specjalny fanpage z podziękowaniami. Skazał mieszkańca Oświęcimia na rok pozbawienia wolności, dokładając 10-letni zakaz posiadania zwierząt, za to, że z premedytacją wyrzucił swojego psa, maleńkiego yorka, przez okno, na betonowy chodnik. To, że wyrzucał po pijanemu, nie było dla sędziego okolicznością łagodzącą. A niestety, zazwyczaj pijani dręczyciele zwierząt mogą liczyć na większą wyrozumiałość. Jak zapewne będzie w przypadku Mieczysława K. z Pławna (gmina Strzelin), który pobił swojego psa deską pełną gwoździ. Sąd podczas rozprawy przyjął opinię biegłego, że mężczyzna w chwili zadawania ciosów zwierzęciu był niepoczytalny, ponieważ był pod wpływem alkoholu. Oznacza to, że można zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

Trzeba wyjątkowo okrutnego czynu, by sąd zdecydował się zamknąć w więzieniu oprawcę (więzienia przepełnione i sędziowie mają tego świadomość). Kogoś takiego jak student z Wrocławia Damian P., który koty, szczury i kury prał w pralce albo piekł żywcem w piekarniku. Sąd uznał, że tylko izolacja od społeczeństwa jest właściwą karą. I gwarancją, że sadysta nie zrobi nikomu krzywdy. Damian P. został skazany na dwa lata. O surowej karze prawdopodobnie zadecydowało to, że ofiar chłopaka było więcej i że torturował je dla przyjemności. Bo kiedy 17-letni Kamil L. z premedytacją skatował niespełna rocznego szczeniaka (chłopak bił zwierzę, kopał, przypiekał), dostał dwa lata w zawieszeniu na pięć i 500 godzin pracy w schronisku dla zwierząt, a sąd apelacyjny uznał, że to zbyt surowo, zmniejszył karę i uchylił nakaz pracy w schronisku.

– Po pięciu latach od znowelizowania ustawy wyraźnie widać, że zaostrzenie kar za znęcanie się nad zwierzętami nie odniosło wielkiego efektu – mówi Cezary Wyszyński z Fundacji Viva! Akcja Dla Zwierząt. – Nawet jak ktoś dopuści się czynów makabrycznych, np. podpalenia kota żywcem, wydłubania mu oczu, to dostaje karę w zawieszeniu. Kilka pojedynczych sukcesów, dosłownie wyszarpanych na salach sądowych przez organizacje zajmujące się ochroną zwierząt, to za mało, by mówić o poprawie sytuacji.

Widać to w statystykach Ministerstwa Sprawiedliwości. W 2010 r., przed nowelizacją ustawy, sądy skazały 570 sprawców przestępstw wobec zwierząt. Z czego 246 na kary pozbawienia wolności, ale kar bezwzględnych, czyli bez zawieszenia, było tylko 36. Cztery lata później skazanych zostało 571 osób, 309 na karę więzienia, z czego bez zawieszenia tylko 32.

Za kraty trafiają zatem nieliczni. Często sprawcy kilku przestępstw. Kaci zwierząt, którzy z tym samym okrucieństwem znęcają się nad swoją rodziną. A niekiedy jest to zupełnie inna kategoria czynu. Tak było w przypadku Karola Urygi, który swojego psa skazał na śmierć głodową, przywiązując go do kaloryfera. Gdy do mieszkania weszła policja, szukając narkotyków, znalazła zmumifikowane zwłoki, wciąż przytroczone do grzejnika. 29-letni mężczyzna usłyszał karę ośmiu miesięcy więzienia za zabicie zwierzęcia w tak okrutny sposób (biegli stwierdzili, że agonia trwała kilkanaście dni) i sześciu miesięcy za narkotyki. Sąd zezwolił także na ujawnienie wizerunku i nazwiska.

Kary dla oprawców

W dodatku znienawidzone przez obrońców zwierząt „zawiasy” to już przeszłość. Nowelizacja Kodeksu karnego z lipca ubiegłego roku obliguje sędziów do stosowania kar wolnościowych – grzywien, nawiązek, kar ograniczenia wolności, obowiązku pracy. Jednocześnie wprowadzono ograniczenie w możliwości zawieszenia kary pozbawienia wolności – wcześniej można było zawieszać kary pozbawienia wolności w wymiarze do lat dwóch, obecnie tylko do roku. Co więcej, z praktyki sądowej ostatnich miesięcy wyraźnie widać, że rzadziej orzekane są (w przypadkach spraw mniejszej wagi, a za takie w polskim wymiarze sprawiedliwości uchodzą przestępstwa przeciwko zwierzętom) kary pozbawienia wolności. A z całego arsenału kar wolnościowych sędziowie najczęściej wybierają finansowe. Bo ograniczenie wolności czy obowiązek pracy na rzecz stowarzyszenia działającego na rzecz ochrony zwierząt nakładają na organy ścigania i wymiar sprawiedliwości dodatkowe obowiązki. Trzeba przecież tego pilnować. – To nie ma większego sensu – twierdzi prof. Andrzej Elżanowski. – Wszyscy wiemy, że nie surowość kary, a jej nieuchronność jest istotna. Poza tym zwierzęcy kaci najczęściej wygrywają z nami w prokuraturze i na policji. To prawdziwe wąskie gardło. A żeby to zmienić, trzeba inaczej zdefiniować przestępstwo, zamiast „znęcania”, które implikuje świadomy zamiar sprawcy, zapisać w ustawie np. „niehumanitarne traktowanie”.

Dlatego część organizacji prozwierzęcych opowiada się za dalszym zaostrzeniem kar dla oprawców. Pod petycją do Sejmu podpisało się już ponad 100 tys. internautów. Surowsze kary postulują też autorzy kolejnej nowelizacji Ustawy o ochronie zwierząt z Parlamentarnego Zespołu Przyjaciół Zwierząt. Nowelizacja jest szeroka i proponuje radykalne zmiany. Jak choćby zakaz uboju rytualnego, hodowli zwierząt na futra, wykorzystywania dzikich zwierząt w pokazach cyrkowych, prowadzenia schronisk przez biznesmenów czy wprowadzenie powszechnego obowiązku chipowania oraz definicji psa i kota rasowego, po to by zlikwidować tzw. pseudohodowle, co nie udało się przy poprzedniej nowelizacji. Nowelizacja w Sejmie zdominowanym przez PiS ma spore szanse. Wielu polityków tej partii ma poglądy zdecydowanie prozwierzęce, jak choćby wiceminister sprawiedliwości Patryk Jaki, który jeszcze w kampanii deklarował chęć zaostrzenia kar za znęcanie się nad zwierzętami, czy wiceminister kultury Krzysztof Czabański.

W projekcie poselskim nie ma mowy o „świadomym znęcaniu”. Wykreślono przymiotnik. Jednak prof. Elżanowski twierdzi, że to nie wystarczy. Bo dziś sytuacja wygląda tak, że właściciel wychudzonego, zaniedbanego, nieleczonego zwierzęcia nie będzie miał postawionych zarzutów. Policja za dobrą monetę przyjmuje wyjaśnienia o niewiedzy czy braku pieniędzy. – Coraz częściej w takich przypadkach rezygnujemy z zawiadamiania o podejrzeniu popełnienia przestępstwa – mówi Dawid Karaś. – Bo jak złożymy doniesienie, a organy ścigania uznają, że nie popełniono przestępstwa, to taki człowiek dostaje potwierdzenie, że postępuje właściwie. Ale to się musi zmienić. Nie ma w Polsce obowiązku posiadania zwierząt, jak ktoś nie ma pieniędzy na to, by zapewnić zwierzęciu dobrostan. Policja i prokuratura nie dopatrzyły się np. znęcania w tym, że myśliwy przez 18 lat przetrzymywał dzika, tresując na nim swoje i kolegów myśliwych psy, by wyrobić w nich agresję. Pokąsanego i znerwicowanego staruszka co prawda mu odebrano i umieszczono w Pogotowiu Leśnym w Mikołowie, ale na myśliwym ciąży wyłącznie zarzut bezprawnego przetrzymywania zwierzyny łownej. A to wciąż wykroczenie, nie przestępstwo.

Polityka 12.2016 (3051) z dnia 15.03.2016; Społeczeństwo; s. 44
Oryginalny tytuł tekstu: "Po łapach"
Więcej na ten temat
Reklama

Czytaj także

null
Ja My Oni

Jak dotować dorosłe dzieci? Pięć przykazań

Pięć przykazań dla rodziców, którzy chcą i mogą wesprzeć dorosłe dzieci (i dla dzieci, które wsparcie przyjmują).

Anna Dąbrowska
03.02.2015
Reklama

Ta strona do poprawnego działania wymaga włączenia mechanizmu "ciasteczek" w przeglądarce.

Powrót na stronę główną