Polacy piją coraz więcej

Okrągła 10. rocznica ponownych narodzin małpek również nie może liczyć na fanfary. A byłoby co świętować, bo tracąca rynek branża alkoholi mocnych za pomocą 100-mililitrowych buteleczek w 2008 r. wróciła do gry. I to w wielkim stylu. Małpkę reanimował, a właściwie dał jej nowe życie, były lubelski polmos należący do firmy Stock. – Z badań wynikało, że w kryzysie ludzie zamierzają oszczędzać głównie na używkach. Trzeba im było dać tańszą ofertę. Ale z ceny nie dało się zejść, bo te już były na granicy opłacalności – opowiada D., który uchodzi za ojca tego ekonomicznego majstersztyku. – Skoro nie można było dać produktu za mniej, to wpadłem na pomysł, żeby dać mniej za mniej – tłumaczy. Tak w dużym skrócie narodziła się cała linia lubelskich produktów, które łączyło jedno. Każdego było na nie stać. 5 zł za buteleczkę wódki wywróciło cały rynek do góry nogami. A odrodzonej Polsce pozwoliło pokonać PRL również w ilości litrów alkoholu wypitych na głowę mieszkańca. W tym roku statystyczny Polak wleje w siebie prawie 9,5 l czystego alkoholu. Tylko w rekordowym 1981 r. rodacy wypili więcej. Ale wtedy mieli chyba więcej powodów do picia. Magia piątki Pomysł z małymi formatami wydawał się ryzykowny. Polacy potrafią liczyć i są czuli na cenę. 100 ml w cenie 5 zł dawało pół litra wódki za 25 zł, czyli prawie 20 proc. drożej niż w większym opakowaniu. Jednak magia piątki zadziałała i małpki zaczęły dobrze schodzić. Żeby im pomóc, branża zaczęła wymyślać kolejne chwyty. Producenci budowali całe linie produktów wódek kolorowych specjalnie pod małe formaty. Wzorcem z Sevres była żołądkowa gorzka, ulubiona wódka alkoholików. – Żołądkowa jest ekonomiczna, bo gotowa do spożycia bez przepitki i nie śmierdzi po niej z ust alkoholem – wspomina D. Tak narodziła się m.in. cytrynówka, pigwówka, wiśniówka i kilka innych trochę mniej popularnych smaków. Drugim ruchem branży było obniżenie zawartości alkoholu. W tej kwestii głosy są podzielone. Zdaniem D. ważny był interes klienta, który dzięki mniejszej zawartości alkoholu w produkcie mógł zaspokoić swoje potrzeby, a jednocześnie w miarę normalnie funkcjonować. Tym bardziej że z badań branży wychodziło, że małpki mają dwa piki sprzedażowe. Jeden od godz. 6 do 8.30 rano, czyli przed pracą. I drugi od godz. 16 do 18, czyli po pracy. Słabszym alkoholem mniej się upijali. Bardziej cyniczny od D. kolega mówi, że w branży nie ma sentymentów, tylko są rachunki do zapłacenia. Zejście z 36 do 30 proc. tłumaczy niższą stawką akcyzy, co dawało około 40 gr oszczędności na jednej butelce. W tej cenie producent miał opakowanie z zakrętką i przyklejoną etykietą. Przy czym koszt wsadu do butelki to wartość rzędu 20 gr. Konkurenci najpierw próbowali pokonać Stocka, zakazując sprzedaży małpek. A jak im się nie udało, to sami weszli na całego w ten segment. Dziś małpki to potęga. I zmora wszystkich od krucjaty antyalkoholowej. – Dają iluzję kontroli nad piciem. Są coraz częściej kupowane przez kobiety i rozpijają młodzież, która chętnie sięga po smaczne, kolorowe i przystępne cenowo buteleczki. Wypromowanie małpek to szatański chwyt – mówi Krzysztof Brzózka, który od 12 lat stoi na czele Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Małpka stała się też zadrą w oku branży piwnej, bo zaczęła im odbierać klientów. – Kiedyś do pociągu kupowało się tradycyjnie piwo. Wszyscy przymykali na to oko. Jak ktoś pił wódkę, to ludzie się na niego krzywo patrzyli – mówi pracownik WKD. – Dziś w podmiejskich kolejkach dominuje małpka. Pije się dyskretnie, ludzie przywykli do tego widoku. Proszę zobaczyć, jak wygląda otoczenie podmiejskich stacji kolejowych. Buteleczki leżą gęsto jak śnieg. Picie niewidzialne Na zlecenie branży piwnej zrobiono analizę stylów konsumpcji alkoholu w małych objętościach. Ku przerażeniu browarów okazało się, że małpka zaczęła wypierać z rynku tanie, mocne piwa. Półlitrowa butelka przeciętnego piwa zawiera około 28 gramów czystego alkoholu. W 100-ml butelce nalewki wiśniowej są 32 gramy. Piwo dłużej się pije. Jest moczopędne. Miłośnicy szybkich wrażeń woleli pójść na skróty i zaczęli wybierać małpki. – Prawie 3,5 mln ludzi w Polsce pije ryzykownie i szkodliwie. Czyli przynajmniej raz w tygodniu upijają się do nieprzytomności. Najczęściej w weekend. Ale wielu z nich właściwie nigdy nie trzeźwieje. Ci w tygodniu wspomagają się m.in. małpkami – dodaje Krzysztof Brzózka. Nawet ludzi z branży spirytusowej zszokowała informacja, że na małe formaty przeszedł jeden z producentów denaturatu. 200-ml buteleczka rozbiła bank, bo w sklepach można ją było kupić za 1,5 zł. – Dzwonili do nas mieszkańcy i prosili o pomoc, bo w jednym ze sklepów całodobowych na Grochowie pojawiły się takie małe buteleczki z denaturatem. Sądząc po liczbie pustych butelek w okolicy, cieszyły się sporym powodzeniem – dodaje Brzózka. Jak widać, rynek potrafi bardzo szybko odpowiadać na zapotrzebowanie klientów. – Branża cały czas mrugała do wszystkich okiem, że małpka to oferta dla alkoholików. A jednocześnie produkt był wyraźnie formatowany pod młodzież i dla kobiet – mówi jeden z ludzi z branży. Opakowania były kolorowe, a składniki tak skomponowane, żeby zagłuszać nieprzyjemny smak czystej wódki. Jednak ku własnemu zdziwieniu branża z pomocą socjologów odkryła, że za prawdziwym sukcesem małpek kryły się głębokie zmiany społeczne, jakie w ostatnich latach dokonały się w Polsce. Z badań wynikało, że mała objętość niemal idealnie wpisała się w styl funkcjonowania współczesnego społeczeństwa. – Małpka stworzyła, a raczej odpowiedziała na nowy model relacji, gdzie zasadniczym kryterium jest indywidualizm. Pijesz, co chcesz, gdzie chcesz i jak chcesz. Nie ma zrzuty, wspólnego polewania z kolegami. Małpkę można nie tylko łatwo kupić, ale równie łatwo można ją schować i pójść z nią, gdzie się chce – mówi Rajmund Janowski, psychoterapeuta, od prawie 30 lat pracujący z uzależnionymi od alkoholu. A jeden z jego kolegów dodaje: – Frontowe 100 gramów na rozruch zamieniło się w tzw. intymne picie niewidzialne. W efekcie w nałóg zaczęło wpadać coraz więcej młodych ludzi. Rykoszetem dostały również kobiety, które szybciej i mocniej się uzależniają. – Mają mniej wody w organizmie, więc ta sama ilość alkoholu co u mężczyzny zostaje rozpuszczona w mniejszej ilości płynów. Jakby tego było mało, mają jeszcze słabszy metabolizm alkoholu – wylicza dyrektor Brzózka. To w połączeniu z całą linią wódek smakowych dało piorunujący efekt. Emil przez kilka lat pracował w monopolowym w okolicy warszawskiego pigalaka, czyli niedaleko ulicy Poznańskiej. – Wszystkie dziewczyny wpadały po małpkę przed pracą. Ale z biegiem lat pojawiało się coraz więcej zwykłych pań, które przychodziły po gazetę, a tak się składało, że wychodziły z małpką w torebce – opowiada. Picie tzw. zwykłych ludzi to trend, który szczególnie niepokoi terapeutów. – Tempo życia jest szybkie, a presja w pracy coraz większa. Ludzie myślą, że wypijając te dwa–trzy łyki przed pracą, po prostu się relaksują. Tylko że z czasem ten relaks staje się przymusem – dodaje Janowski. To nie przypadek, że w branży na małpki mówi się prozac dla ubogich. A ponieważ cena cały czas ma znaczenie i większość małpek kosztuje ju