Kiedy Europejczycy zetknęli się z ludami „pierwotnymi”, uznali zrazu, że ich tryb życia pozostał niezmieniony od tysiącleci. Ta koncepcja, długo uznawana za naiwną, znajduje dzisiaj potwierdzenie w wynikach szeroko zakrojonych badań interdyscyplinarnych na skrzyżowaniu antropologii z archeologią. Prace podjęte przez antropologów, którzy obserwowali ludy na wszystkich kontynentach, dostarczyły szczegółowych opisów ich życia i rdzennej kultury. A równocześnie wykopaliska, prowadzone przez kilka dziesięcioleci, dostarczyły informacji, jak wyglądało życie w prehistorii.
Próba porównania jest nader pouczająca: odkrywamy podobne przedmioty, struktury siedlisk, zbliżone środki utrzymania, rytuały, zakres wymiany handlowej itd. „Pierwotne” populacje badane przez antropologów mogą wiele powiedzieć o stylu życia naszego gatunku w różnych fazach epoki kamiennej. Badanie ich przypomina patrzenie w oczy tysiącom pokoleń, które nas poprzedzały.
Pierwotny egalitaryzm
Pomysł ten był punktem wyjścia wzbudzającej duże zainteresowanie książki „The Creation of Inequality: How Our Prehistoric Ancestors Set the Stage for Monarchy, Slavery, and Empire” (Stworzenie nierówności: Jak nasi prehistoryczni przodkowie ustanowili podwaliny monarchii, niewolnictwa i imperium). Została napisana przez archeologa Kenta Flannery’ego i antropolog Joyce Marcus, znanych z wielkiego wkładu w badania prekolumbijskich kultur Ameryki Środkowej. Przedstawia zaskakującą tezę na temat pochodzenia nierówności w ludzkich społeczeństwach, mającą zarazem doniosły wydźwięk społeczny i polityczny.
Pełna wersja artykułu dostępna w 50 numerze "Forum".