Micheil Saakaszwili chce uzdrowić Ukrainę

Kryzys ekonomiczny i polityczny poturbował ostatnio ukraińską scenę polityczną. Wprawdzie liderem sondaży pozostaje Blok (prezydenta) Petra Poroszenki, ale tuż za nim są sieroty po Wiktorze Janukowyczu z Opozycyjnego Bloku, a „Blok Micheila Saakaszwilego” jest już czwarty (11,6 proc.) w sondażach. Problem polega jednak na tym, że „Blok” Saakaszwilego istnieje na razie tylko w wyobraźni dziennikarzy i pracowników sondażowni. Dla coraz liczniejszej grupy Ukraińców Gruzin jest jednak uosobieniem nowoczesnego polityka, który naprawi im państwo, obroni przed Rosją i zaprowadzi do Europy. Stąd chętnie zagłosowaliby na takie marzenie. Część analityków uważa, że w Ukrainie pojawił się nieprzypadkowo, że jest człowiekiem przysłanym z Waszyngtonu, który wspiera finansowo ukraińskie przemiany. – Prezentuje doświadczenie i determinację, jakiej zawsze brakowało naszym politykom – uważa Eugeniusz Biłonożko, politolog z Narodowego Uniwersytetu Ekonomicznego w Kijowie. Od początku było wiadomo, że to człowiek Poroszenki. Nigdy nie krytykował swego patrona i tak zostało do dziś. Najważniejsze pytanie więc brzmi: jakie plany ma wobec Gruzina ukraiński prezydent? Rząd w Kijowie traci poparcie. Drugi gabinet Arsenija Jaceniuka działa od grudnia 2014 r., ale reformy idą zbyt wolno, podczas gdy społeczne oczekiwania rosną szybko. Wprowadzane zmiany – urynkowienie cen gazu, energii i opłat komunalnych – są bolesne. Unia nie przybliża się jakoś realnie. Wartość hrywny pikuje, oszczędności topnieją, gospodarka się kurczy. Układ w parlamencie wiąże ręce: rządzenie wymaga większości głosów, a tę zapewnia Jaceniuk i jego sojusznicy. Odwołanie premiera równałoby się więc z rozpadem koalicji. Na nową nie ma widoków. Majdan go pokochał Jaka jest rola Saakaszwilego w tym kryzysie politycznym? Poniekąd sam go sprowokował i dzięki niemu się pogłębia. Lawina ruszyła, gdy podczas posiedzenia rady doradczej przy prezydencie oskarżył publicznie szefa MSW Arsena Awakowa, że chroni skorumpowaną władzę. Awakow dał się ponieść temperamentowi, rzucił w kierunku Saakaszwilego szklankę z wodą i wiązankę mocnych słów. Kolejnym wstrząsem było odejście z rządu potężnego ministra rozwoju i handlu, Litwina Aiwarasa Abromawicziusa, i jego bezpardonowy atak na Jaceniuka, którego minister obwinił o tuszowanie korupcji i złą sytuację gospodarczą Ukrainy. W Kijowie mówi się o bliskich relacjach Abromawicziusa z Saakaszwilim, o próbie doprowadzenia do dymisji premiera dla wzmocnienia Poroszenki. Ale przede wszystkim o wspólnych zamiarach politycznych prezydenta i Saakaszwilego, bo Gruzin nie zwalnia tempa. „To nie rząd, to bagno i cmentarz reform” – ogłosił w swoim stylu. Micheil Saakaszwili pojawił się na kijowskim Majdanie już na początku grudnia 2013 r., ledwie kilkanaście dni po wybuchu protestów. Były prezydent Gruzji, owiany legendą zwycięskiej rewolucji róż, bohater wojowania z Rosją w 2008 r., miał w sobie pewność siebie i arogancję połączone z doświadczeniem wiecowym. Wysoki, zadbany, z nowojorskim szykiem. Walił w rząd i Janukowycza. Majdan go pokochał, falował z zachwytu. Skandował: Misza, Misza. Misza mówił bezbłędnym ukraińskim, bo na uniwersytecie w Kijowie wystudiował dyplom. Gruzin pełną gębą, a widać było, że czuje się jak u siebie. Kiedy emocje na Majdanie traciły gorączkę, Saakaszwili umiał wskrzeszać entuzjazm. Był na trybunie i w sztabie, chętnie rozmawiał, lubił kamery. Widać było, że w opowieściach o jego narcyzmie, histerycznej dbałości o dobry PR, budowaniu własnej legendy jest dużo prawdy. Od początku trzymał się blisko Poroszenki, choć trudno powiedzieć, czy już wówczas doradzał przyszłemu prezydentowi. Dopiero jednak po wygranej Poroszenki w wyborach prezydenckich w maju 2014 r. Saakaszwili oficjalnie został jednym z jego najbliższych współpracowników. Miał pokazać Ukraińcom najkrótszą drogę do Unii Europejskiej i NATO, jaką sam próbował przebyć, wyciągając własny kraj z postsowieckiej orbity. W maju 2015 r. Saakaszwili został gubernatorem Obwodowej Administracji Państwowej w Odessie, która ma się stać oknem wystawowym ukraińskich przemian. W przeddzień nominacji, 29 maja, odebrał z rąk prezydenta ukraińskie obywatelstwo. Niezadowolone władze w Tbilisi twierdzą, że byłemu prezydentowi nie przystoi taka ucieczka, a Poroszence – przyjacielowi Gruzinów – nie przystoi udzielenie schronienia zbiegowi (w Gruzji postawiono mu szereg zarzutów o przekroczenie uprawnień i nadużycie władzy, grozi mu 8 lat więzienia). Porządki w Odessie Saakaszwili jest potrzebny Poroszence taki, jaki jest – impulsywny, zdeterminowany, z dala od układów, gotowy iść na wojnę, nawet jeśli nie wie, jak ją skończyć. Saakaszwili jako gubernator zarabia niewiele, ale lubi powtarzać, że pracuje nie dla pieniędzy, lecz dla lepszej przyszłości nowej ojczyzny. Obserwatorzy jego poczynań od początku wieszczyli, że walkę z mafią – rosyjską, ukraińską, turecką, naddniestrzańską – i skorumpowanymi strukturami odeskich urzędników celnych czy portowych może wnet przypłacić życiem. Od początku swoich rządów w Odessie pali się do porządków – z 800 pracowników administracji obwodowej zwolnił już 400, kilkoma zajmuje się prokurator. Takim sprawom gubernator Saakaszwili szybko nadaje medialny rozgłos. Jego krytycy podkreślają, że tak było także w Gruzji, kochał przypisywać sobie sukcesy. W Odessie większość stanowią Ukraińcy, jednak Rosjan jest około 29 proc. Ale mieszkańcy mówią, że są odesyjczykami bez względu na to, co mają wpisane w paszporcie. Odessa zawsze była otwarta, nawet za Sowietów czuło się tu powiew świeżości charakterystyczny dla portowego miasta. Tu kojarzą się wielkie biznesy i silne, międzynarodowe środowiska mafijne, kwitnie handel bronią, narkotykami. Tu celnicy decydują, kogo oclić, kogo przepuścić bez kontroli. Tutejszy wielki przemysł spożywczy, maszynowy i chemiczny jest ciągle polem politycznych rozgrywek. Saakaszwili ma więc co robić. Po aneksji Krymu Kijów wstrzymał oddech: czy Odessa dołączy do separatystów, jak zachowają się odesyjczycy, zwłaszcza że aktywny był w mieście ruch antymajdanowy, a granica z kontrolowanym przez Moskwę Naddniestrzem tuż-tuż. 2 maja 2014 r. kilkadziesiąt osób, w większości przeciwników Majdanu, spłonęło, okupując budynek związkowy w centrum miasta. Ta tragedia, co zaskakujące, przyniosła uspokojenie nastrojów. Konflikt w Donbasie przybliżył Odessę do Kijowa, nikt nie chciał tutaj rozlewu krwi. Co nie znaczy, że mieszkańcy miasta i regionu bezkrytycznie spoglądają na Kijów. Przeciwnie, sondaże wykazują, że odesyjczycy są bardziej niezadowoleni z obecnych rządów niż obywatele innych regionów Ukrainy. Dawna Partia Regionów – dzisiejszy Opozycyjny Blok – ma tu wciąż nadreprezentację zwolenników. Opcja Poroszenki i Jaceniuka utrzymuje poparcie w granicach 10–17 proc. To dlatego w jesiennych wyborach samorządowych 2015 r. przegrali z kretesem. Saakaszwili zaczął w Odessie z czystą kartą. Z zapałem wziął się do spektakularnego burzenia murów wzniesionych przez oligarchów na nadmorskich plażach. A pote