Powrót bossa meksykańskiej mafii

Meksyk nawiedził duch przeszłości. Czytelnicy popularnego tygodnika „Proceso” niespodziewanie dostali na jego łamach wywiad z Rafaelem Caro Quintero – człowiekiem, którego mogą bez większej przesady winić za przemoc, jaką ogarnięty jest ich kraj. „Książę”, jak nazywano go kiedyś w ludowych piosenkach, to prawdziwy ojciec chrzestny lokalnej przestępczości zorganizowanej. Urodził się w Badiraguato, z którego pochodzi tak wielu szefów lokalnej mafii, że miasto obwołano „meksykańskim Corleone”. Przemytem heroiny do Stanów Zjednoczonych zajmowało się zresztą trzech wujków Caro Quintero oraz jeden kuzyn. Choć on sam zaczynał od uprawy marihuany na niewielkim poletku za domem, to po kilku latach błyskawicznego wspinania się w przestępczej hierarchii przyćmił wszystkich krewnych. Wraz z dwoma kolegami stanął na czele potężnego kartelu narkotykowego, który w latach 80. zmonopolizował nielegalne przerzuty towaru przez północną granicę. Książę odpowiadał w triumwiracie za hodowlę marihuany: w szczytowym momencie na jego prywatnym gospodarstwie przy żniwach pracowało aż 10 tys. osób. Całą trójkę pogrążył jednak brutalny mord, którego ofiarą był agent amerykańskiej agencji rządowej do spraw walki z narkotykami – zostali po kolei wyłapani i w 1989 r. skazani na kilkadziesiąt lat więzienia. Trzy lata temu Caro Quintero niespodziewanie wyszedł na wolność dzięki decyzji lokalnego sądu, najprawdopodobniej przekupionego. Chociaż po wściekłej reakcji Białego Domu już dwa dni później powtórnie wydano za Księciem list gończy, zdążył zniknąć bez śladu. Pojawił się ponownie dopiero teraz na spotkaniu z dziennikarzami „Proceso”, których przez prawie godzinę przekonywał, że jest już na emeryturze, a z dawnym stylem życia nie chce mieć nic wspólnego. Eksperci są zgodni, że kłamie, a liczne plotki z półświatka zdają się potwierdzać, że Caro Quintero próbuje odzyskać pozycję sprzed lat. I to mimo, że przestępczy Meksyk z czasów jego aresztowania i dziś, to dwa zupełnie różne światy. Terenówka zamiast konia Gdy Książę wysłuchiwał wyroku skazującego, jego dawna organizacja właśnie dzieliła się na regionalne grupy: brak jednego naczelnego kierownictwa miał ją zamienić w hydrę, której na miejsce uciętej głowy natychmiast wyrastają kolejne, a nowo powstałe kartele miały sobie nie wchodzić w drogę, działając tylko na z góry przypisanych im szlakach przemytniczych. Ten projekt pax mafiosa szybko się jednak posypał. Gangsterzy zaczęli walczyć o terytoria dawnych kolegów, z czasem każdy kartel utworzył specjalne grupy uderzeniowe, które dokonywały coraz bardziej makabrycznych zbrodni, np. zostawiały w miejscach publicznych wiadomości obok uciętych głów rywali. Gdy w 2006 r. liczba ofiar w samym tylko stanie Michoacán sięgnęła pół tysiąca, pochodzący stamtąd nowy prezydent Felipe Calderón ogłosił „wojnę przeciw narkotykom” i wysłał do akcji wojsko. Przez 10 lat tego konfliktu życie straciło ponad 80 tys. osób, trzy razy więcej niż podczas wojny w Afganistanie. Wszyscy liczący się gangsterzy z czasu skazywania Księcia albo zginęli, albo zostali aresztowani (poza jednym). O wpływy bezwzględnie walczy dziś między sobą osiem dużych karteli oraz kilkanaście mniejszych grup. Narkotykowa wojna domowa z walki o szlaki przemytnicze zamieniła się w telenowelę o zemście: kuzyni i wujkowie z Badiraguato, pomiędzy których dawny triumwirat podzielił niegdyś wpływy, zdążyli się przez lata wzajemnie pozdradzać i dziś nie szanują już związków krwi. Najlepszym tego przykładem jest historia z czerwca. Rodzinną wieś Chapo Guzmána (przez ponad dekadę powszechnie uważanego za najpotężniejszego gangstera na świecie, po zabiciu Osamy bin Ladena zajął jego miejsce na liście najbardziej poszukiwanych przez Amerykę obcokrajowców; od stycznia siedzi w więzieniu) najechało kilkudziesięciu uzbrojonych mężczyzn, którzy zabili parę osób i splądrowali dom jego 86-letniej matki. Atakiem dowodził... siostrzeniec Chapo, szukający zemsty za to, że wujek przed laty wydał jego ojca wojskowym. Po wyjściu zza krat Książę musiał też ze zdumieniem odkryć zmiany w samym towarze. Za jego czasów Meksykanie sami produkowali jedynie marihuanę i heroinę, a kokainę szmuglowali do Stanów jako podwykonawcy Kolumbijczyków. Gdy potężne kartele kolumbijskie zostały rozbite w latach 90., Latynosi z północy zaczęli de facto zarządzać popytem i podażą kokainy. Ale zielony susz i biały proszek musiały ostatnio ustąpić miejsca kryształkom metamfetaminy. Według danych amerykańskiej służby celnej szmugluje się jej obecnie czterokrotnie więcej niż jeszcze w 2009 r., podczas gdy ilość przemycanej kokainy zmalała o prawie 40 proc., a marihuany o połowę. Od uwięzienia Księcia radykalną zmianę przeszła nawet ulubiona muzyka gangsterów. Corridos to popularne w wiejskich regionach kraju ballady, niestroniące od opowiadania o ciemnych stronach życia, najczęściej z morałem na końcu. W czasach panowania Caro Quintero wyodrębnił się gatunek narcocorridos, piosenek o życiu najbardziej znanych gangsterów. Trzy dekady temu opiewano ich jednak jako ludowych bohaterów, twardych, ale sprawiedliwych, którzy walczą z opresyjnym systemem – dziś takie romantyczne wizje ustąpiły miejsca bezwstydnemu wychwalaniu przemocy, z dosłownymi opisami dekapitacji i nawoływaniem do mordowania kogo popadnie. Najpopularniejsi młodzi wokaliści zamienili kowbojskie kapelusze na czapki z daszkiem, a zamiast o koniach, śpiewają o opancerzonych terenówkach. Zdjęcie z Paris Hilton Dwa tygodnie temu z restauracji w nadmorskim kurorcie uprowadzono ukochanego syna Chapo Guzmána. Gdy po kilku dniach został wypuszczony przez porywaczy, jego brat od razu wysłał w świat wiadomość „Jest w porządku” – za pośrednictwem swojego konta na Twitterze, które śledzi ponad 300 tys. osób. W czasie odsiadki Księcia nic nie przeszło bowiem takiej zmiany jak sami gangsterzy. Stara gwardia dorastała na wsi w biedzie. Gdy bandyci zaczęli zarabiać wielkie pieniądze, sporą część inwestowali w rodzinnych stronach, budowali infrastrukturę, sponsorowali lokalne imprezy, obnosili się z bogactwem, ale wśród „swoich”. Przed obcymi albo obsesyjnie się ukrywali (do drugiego pojmania Chapo, bo w sumie był aresztowany trzykrotnie, istniało w zasadzie tylko kilka jego zdjęć), albo udawali skromność – El Mayo (na