Pamięć przedawniona
Coraz bliższy finał sprawy „skradzionych dzieci” w Hiszpanii
Sąd w Madrycie wydał właśnie pierwszy wyrok w sprawie „skradzionych dzieci”, 49-letnia Inés Madrigal, której losów dotyczył, nazwała go „gorzko-słodkim”. Sąd udowodnił winę 85-letniego Eduardo Veli, długoletniego szefa madryckiej kliniki położniczej San Ramón, odpowiadającego po latach za porwanie Ines tuż po urodzeniu i sfałszowanie dokumentacji, ale nie wymierzył mu kary z powodu przedawnienia tych czynów. Ines wiedziała, że jest adoptowana i że matka „załatwiła sobie dziecko” pochodzące ze związku pozamałżeńskiego u znajomego księdza jezuity. Nie wiedziała, że dr Vela sfabrykował dokumenty o ciąży i porodzie przyszywanej matki, nie było adopcji, a po biologicznych rodzicach zatarto wszelki ślad.
Ten proceder – zamieniania dzieci i podmieniania rodziców – trwał od końca lat 30. do samego schyłku epoki Franco, 40 lat później. Na początku miał wymiar karno-polityczny i podłoże eugeniczne: noworodki zabierano wrogom systemu i trafiały do ultrakatolickich zwolenników generała. Później zamienił się w sprawny mechanizm przekazywania z rąk do rąk dzieci młodych matek, rodzin wielodzietnych i z marginesu, a dużą rolę pełniły tu siostry zakonne pracujące w klinikach położniczych i prowadzące sierocińce. Pomocnicą dr. Veli w San Ramón była siostra Maria, Maria Gomez Velbuena (zmarła dwa lata temu). Kilka razy stawała przed sądem, ale nigdy nie wyjaśniła swojej roli. Również Vela odmówił wszelkich informacji dotyczących biologicznych rodziców porwanych dzieci.
Historia „skradzionych dzieci” wybuchła dopiero w 2011 r., na fali rozliczeń ze zbrodniami epoki Franco, wcześniej odkreślanych grubą kreską. Ale dochodzenie do prawdy i sprawiedliwości jest niezwykle żmudne i powolne. Dziś wiadomo, że przypadków podmienionych dzieci było przynajmniej 30 tys.; z 2100 spraw wniesionych do sądów w 1600 przypadków odmówiono postępowań ze względu na przedawnienie. Inés Madrigal będzie się odwoływać do Sądu Najwyższego, że w takich sprawach nieważny jest upływ czasu. Ale ona i podobni w jej sytuacji mają coraz mniejsze szanse.