Znaczenie postaci Dżalaloddina Rumiego, nazywanego przez Irańczyków Moulaną („nasz Pan"), ujawnia się przynajmniej w trzech perspektywach kulturowych. Dzieło tego wybitnego mistyka i liryka przynależy bowiem i do literatury perskiej, i do teologii muzułmańskiej, a przez inspiracje sufickie również do powszechnej historii ezoteryki.

Moulana żył w XIII wieku (1207-1273). Urodził się w rejonie Balchu (dzisiaj północny Afganistan), jego ojciec, Baha Walad, i dziad byli muzułmańskimi teologami i kaznodziejami. W dzieciństwie opuścił wraz z rodziną miejsce pochodzenia, wędrował przez Bagdad, Mekkę i Damaszek, aby ostatecznie osiedlić się w Konyi (Anatolia). Tamtejszy sułtan zaproponował Baha Waladowi kierowanie medresą. Po śmierci ojca Moulana przejął jego obowiązki. W 1244 roku, gdy dobiegał lat czterdziestu, spotkał wędrownego niezależnego mistyka Szamsoddina (Szamsa) Tabriziego, który liczył wówczas prawie sześćdziesiąt lat. Było to bodaj najważniejsze wydarzenie w życiu Rumiego. Zetknięcie się tych dwóch osobowości o odmiennych postawach względem religii i Boga - Rumi odznaczał się wielką erudycją teologiczną, podczas gdy Szams wykazywał nastawienie antyintelektualne, odwołujące się do własnego doświadczenia transcendencji - nacechowane było wzajemną fascynacją, ale i nie wolne od dramatycznych spięć.

W wyniku tego spotkania Moulana z teologa stał się poetą i mistykiem. Szamsowi poświęcił zbiór gazali znany jako "Dywan Szamsa". Według tradycji, także pod wpływem tego ekscentrycznego mistrza wprowadził w medresie rytuał ekstatycznego tańca, co dało początek bractwu maulewitów (tańczących derwiszy), które istnieje w Konyi do dziś. Pośrednio też dzięki inspiracji Szamsa powstało największe dzieło Rumiego "Poemat duchowy" (Masnawi-je manawi).