Archiwum Polityki

Węgrzy wokół Węgrów

Wzajemne stosunki współpracujących dotąd Czech, Słowacji oraz Węgier, które wspólnie z Polską starały się o jednoczesne przyjęcie do Unii Europejskiej, raptownie pogorszyły się. Ba, od pół wieku nigdy nie były tak złe jak obecnie. Jak do tego doszło?

Pod koniec lutego premier Węgier Viktor Orban podczas pobytu w Brukseli skrytykował wydane w 1945 r. dekrety prezydenta Edwarda Benesza, na podstawie których pozbawiono obywatelstwa, skonfiskowano majątek i wysiedlono dziesiątki tysięcy Węgrów z południowej Słowacji oraz miliony Niemców z Sudetów. Orban stwierdził, że bez uporządkowania zaszłości Czechom i Słowacji trudno będzie egzystować w Unii Europejskiej. W odpowiedzi premierzy Czech i Słowacji – Miloš Zeman oraz Mikulas Dziurinda – odwołali przyjazd na szczyt Grupy Wyszehradzkiej, który miał właśnie odbyć się w Budapeszcie. Dawne i wydawałoby się przebrzmiałe krzywdy ponownie doprowadziły do niezwykłego napięcia między trzema państwami, których rządy w ciągu ostatnich dziesięciu lat zgodnie podkreślały logikę wspólnego wejścia do Europy.

Objęcie dekretami Benesza również Węgrów było reakcją na współudział rządzonego przez regenta Miklosa Horthyego Królestwa Węgier w dokonanym przez Hitlera w latach 1938–1939 rozbiorze Czechosłowacji. Po przegranej I wojnie światowej i rozpadzie monarchii austro-węgierskiej, na mocy traktatu z Trianon, Węgry utraciły w 1920 r. dwie trzecie swego historycznego terytorium na rzecz Rumunii i nowo powstałych państw – Czechosłowacji oraz Jugosławii. Te tereny zamieszkiwało 30 proc. Węgrów, w tym na południowej Słowacji – 700 tys. Utracili oni kierownicze stanowiska w administracji, przywileje gospodarcze, prymat kulturalny. Mocno ograniczono ilość szkół węgierskich.

Slawizacja była odpowiedzią na poprzednią madziaryzację. Okrojone terytorialnie pokrzywdzone Węgry dążąc do rewizji granic znalazły się po stronie Hitlera. A ten po zajęciu Austrii zmierzał do rozbioru Czechosłowacji. Po zawartej we wrześniu 1938 r., akceptowanej przez Anglię i Francję, ugodzie w Monachium Niemcy zajęły Sudety, a Węgry część południowej Słowacji i Rusi Karpackiej.

Polityka 11.2002 (2341) z dnia 16.03.2002; Świat; s. 44
Reklama