Archiwum Polityki

Sztuka mitów

Balthazar Klossowski de Rola, francuski malarz o tajemniczym polskim pochodzeniu mieszkający w Szwajcarii, a znany jako Balthus, obchodził w bieżącym roku swoje 90 urodziny. Urodził się 29 lutego 1908 roku. Według kalendarza rocznica jego przyjścia na świat przypada więc raz na cztery lata. Wśród wielu mitów otaczających sekretne życie malarza również ten fakt podnoszony bywał w celu objaśnienia jego niezmiennie młodzieńczego zachwytu życiem, przepełniającego klasyczną sztukę artysty.

W latach 1961-1977 Balthus kierował rzymską filią Akademii Francuskiej w Villa Medici. Do roli tej powołał go André Malraux, w owym czasie minister kultury Francji i przyjaciel malarza. W 1977 r. Balthus wraz ze swą japońską poną Setsuko osiadł w XVIII-wiecznym chalet w Rossiniere opodal Montreaux. Mieszka tam - pośród gór, które ogląda przez sto kilkadziesiąt okien swego domostwa niegdyś goszczącego Wiktora Hugo - po dziś dzień. W wywiadzie dla paryskiej "Liberation" artysta mówił: "Ciekawe, moja rodzina pochodzi z Tatr - jedynego górskiego rejonu Polski. Nigdy tam nie byłem. Ale moi polscy przyjaciele mówili, że to bardzo podobne do tej okolicy. Zawsze żywiłem pasję do gór, nie wiem dlaczego. Zapewne chodzi o to, co mój przyjaciel Antonin Artaud nazywał ťpamięcią atawistycznąŤ".

Balthus czynił aluzje do swego arystokratycznego pochodzenia, co zapewne stanowi inny jeszcze mit jego biografii. W istocie wywodzi on swój rodowód z innego rodzaju szlachectwa - z samego pnia genealogii sztuki europejskiej, przezeń twórczo odnawianej, ucieleśnianej w świeży sposób. Uczył się malowania z dzieł Piera della Francesca, Georgesa de la Tour, Nicolasa Poussin. Akademią były mu kościoły, pałace i muzea, a jeszcze i dom rodzinny, w którym bywali Rainer Maria Rilke, André Derain, Pierre Bonnard. Balthus wspominał w wywiadzie dla "La Repubblica": "Pamiętam Bonnarda, jak powiedział mojemu ojcu: ťI przede wszystkim nie wysyłaj go do żadnej szkoły malarskiejŤ. (...) Kiedy miałem 18 lat, wybrałem się do Włoch i kopiowałem Tycjana, Masaccia. Spędziłem tam dwa lata".

Tak ojciec Balthusa, Erich Klossowski, jak i jego matka Baladine - bliska przyjaciółka Rilkego, sami byli malarzami, członkami europejskiej rodziny artystów początku stulecia. Dwunastoletni Balthazar stworzył pod okiem Rilkego serię czterdziestu rysunków, składających się na obrazkową historię nastolatka i znalezionego przezeń kota, wydaną w 1921 r.

Polityka 39.1998 (2160) z dnia 26.09.1998; Kultura; s. 62
Reklama