Skala nano

Wyobraźnię wielu uczonych opanowała chęć budowania świata od podstaw. Wprost z pojedynczych atomów i cząsteczek. Pojawiają się doniesienia o kolejnych podbojach przestrzeni realnych, choć niewyobrażalnie małych, liczonych w nanometrach (nanometr to milionowa część milimetra).

Naukowcy z laboratorium IBM ułożyli na płytce z niklu logo swego pracodawcy z 35 atomów ksenonu. Chemicy z Uniwersytetu Erlangen-Nuremberg w Niemczech odtworzyli w skali atomowej puchar wieńczący mistrzostwa świata w piłce nożnej. Cacko mierzące 3 nanometry, a więc 100 milionów razy mniejsze od oryginału, dedykowali zwycięzcom ubiegłorocznego finału. James Fraser Stoddard, brytyjski chemik pracujący w Stanach Zjednoczonych, fascynuje obserwatorów tworzeniem rotaksanów, cząsteczek, w których atomowy pierścień może przesuwać się wzdłuż drucika grubości pojedynczych atomów. Specjaliści z amerykańskiej firmy Zyvex pokazują, jak można za pomocą nanomanipulatora zginać nanorurki.

Złośliwi stwierdzą, że - jak to już nieraz bywało - uczeni kosztem podatników dają upust swojej dziecięcej ciekawości. Rzecz w tym, że te dziwne z pozoru badania prowadzi się nie tylko na uniwersytetach, ale również w strzeżonych pilnie laboratoriach wielkich koncernów. Nie mogą być więc tylko próżną zabawą. I nie są. Nanotechnologie, czyli sztuka inżynierii molekularnej, polegająca na projektowaniu i budowaniu urządzeń o skali atomowej, stanie się w ciągu najbliższych kilkudziesięciu lat rewolucyjnym impulsem cywilizacyjnym o większym znaczeniu dla człowieka niż np. wynalazek tranzystora.

Konkrety? Twierdzenie, że współczesna cywilizacja uzależniła się od technologii informatycznych, jest już banałem. Rozwój tych technologii opisywany jest tzw. prawem Moore´a, które głosi, że moc obliczeniowa mikroprocesorów podwaja się co 18 miesięcy (Gordon Moore to jeden z założycieli koncernu Intel, dominującego na rynku produkcji "serc" komputerów - mikroprocesorów). Choć stwierdzenie to nie ma mocy prawa fizycznego, sprawdza się z zadziwiającą dokładnością. Warunkiem realizacji prawa Moore´a jest ciągła miniaturyzacja układów elektronicznych mikroprocesorów.