Archiwum Polityki

Krainy Krall

Żadna wyobraźnia nie potrafi prześcignąć dziwności zdarzeń przytrafiających się naprawdę. Wie o tym doskonale Hanna Krall od lat spisująca powikłane dzieje wielkiej polsko-niemiecko-żydowskiej rodziny w XX wieku. A jednak przywiązanie do prawdy paradoksalnie wynika w jej prozie z silnej potrzeby metaforyzowania. Każdy ludzki los jest tajemnicą. Stanowi zapis metafizycznych pytań, jakie sobie stawiamy. Tylko wtedy jednak do nas przemawia, kiedy powtarza los Hioba.

W „To ty jesteś Daniel” spotykamy doktora Marka Edelmana ze „Zdążyć przed Panem Bogiem”, Axela von dem Bussche z „Tańca na cudzym weselu”, Andrzeja Czajkowskiego z „Dowodów na istnienie”. Ale poznajemy też nowych bohaterów, choćby mieszkankę ze współczesnego Norwood koło Bostonu, matkę autystycznego dziecka. Niczym skrywająca się Żydówka w trakcie okupacji musi ona osłaniać inność swojego syna przed społecznym ostracyzmem. Miesiąc po miesiącu śledzimy, jak mały powolusieńku powraca do świata dzięki żmudnej matczynej pracy. Z innością musi też sobie radzić sama mieszkanka Norwood. Wiek ponad miarę, nadwaga, chroma noga przeszkadzają tej wykształconej kobiecie w znalezieniu zatrudnienia. Jej osobność sięga dużo głębiej; ona, emigrantka ze śląskiej Dąbrowy Górniczej, ma dojmujące poczucie wykorzenienia. Wszystko, co ją spotyka w Ameryce, dzieje się poza nią. Równie inny jak ona i jej syn jest zezowaty Romcio z domu dziecka, którego nie może zaadoptować bezpłodna kobieta ze względu na jego wadę wzroku. Jest jeszcze młody księgarz ogarnięty obsesją badania minionego świata, gdzie trzyprocentowa intelektualna elita współtworzyła pod skrzydłami Hitlera narodowy socjalizm. Wówczas długość, kształt, kierunek oraz kąt nachylenia uszu oraz dziurek od nosa determinowały ludzkie życie.

Polityka 41.2001 (2319) z dnia 13.10.2001; Kultura; s. 56
Reklama