Każda epoka ma swego czarnego luda. W czasach biblijnych tę rolę grali celnicy. W Anglii Robin Hooda pełnili ją pachołkowie szeryfa. Potem przyszedł czas na karbowych, poborców podatkowych, fabrykantów, bankierów. W latach 80. i 90. XX w. w wielu krajach czarnym ludem stali się prawnicy przy pomocy sądów stopniowo odbierający władzę demokratycznie wybranym politykom i wyciskający z klientów astronomiczne kwoty. Na początku XXI w. w te niewygodne buty weszli makroekonomiści, którzy wprawdzie nikomu nic nie zabierają, ale narzucają rządom kluczowe decyzje i nieustannie zadręczają wszystkich domagając się zaciskania pasa.
Wystarczy jednak włączyć telewizor i radio, albo nie daj Boże otworzyć jakąkolwiek gazetę, żeby się przekonać, że ekonomiści są nie tylko czarnymi ludami XXI w., ale też jego wielkimi magami. Dopóki na sam szczyt nie przebił się Jarosław Kaczyński, jedynym liczącym się polskim politykiem, który wiedział, jak Polskę należy urządzić, był Leszek Balcerowicz. Przez półtorej dekady nikt nie miał dość odwagi i kompetencji, żeby fundamentalnie zakwestionować jego wizję. Kontrowersje w gruncie rzeczy dotyczyły detali i drugorzędnych korekt. W tym sensie trudno jest się dziwić, że ci, którym taka Polska się nie podobała, swoje emocje wylewali na Balcerowicza. Nikt na świecie nie lubi przemądrzalców nieustannie straszących ludzi deficytem, spadkiem konkurencyjności, groźbą bezrobocia lub totalnym krachem.
Ale to właśnie znienawidzeni ekonomiści nadają dziś ton
zbiorowemu myśleniu. Już nie filozofowie – jak w XIX w. Nie socjologowie, psychologowie czy politolodzy – jak w połowie XX w., ale właśnie ludzie, którzy formalnie rzecz biorąc powinni zajmować się gospodarką. W porównaniu z XVIII i XIX w. sytuacja odwróciła się o 180 stopni.