Archiwum Polityki

W poszukiwaniu butelek z benzyną

Mylą się Paweł Dunin-Wąsowicz („Menedżer świnia”, POLITYKA 9) i Sławomir Sierakowski („Literatura pozornej niezgody”, POLITYKA 13), sądząc, że Polacy czekają na literaturę zaangażowaną i realistyczną do bólu. Na listach bestsellerów królują znakomicie napisane książki, które z rzeczywistością za oknem nie mają nic wspólnego. Niestety, rzadko są to książki polskie.

Halinka’s choice” (Wybór Halinki) Johna Mazursky’ego z pewnością będzie przebojem przyszłorocznych list bestsellerów. To książka, jakiej nie mogliśmy się doczekać od polskich prozaików, napisał ją więc 42-letni Amerykanin, polonus z Milwaukee w trzecim pokoleniu.

Jesień 1940 r., w zajętym przez Sowietów Lwowie maturzysta Janek Kosowski zawiązuje wśród kolegów niepodległościową konspirację. Tak naprawdę marzy jednak o tym, by zaimponować koleżance z klasy, Polce żydowskiego pochodzenia, Halince. Aresztowany trafia na Sybir, skąd udaje mu się wydostać z armią generała Andersa. Do końca wojny lata na myśliwcach, m.in. w Cyrku Skalskiego; w 1946 r. wraca do Polski w nadziei, że odnajdzie Halinkę. Spotyka ją w kazamatach na Rakowieckiej – jak się okazuje, dziewczyna przeżyła wojnę (uciekła z transportu do lasu, gdzie przygarnęli ją sowieccy partyzanci). Halinka, obecnie śledcza UB, zostaje wyznaczona do zbadania szpiegowskiej działalności Janka.

Mazursky jest mistrzem suspensu: książka zaczyna się od spotkania Janka i Halinki w więzieniu na Rakowieckiej. Dopiero w trakcie lektury, w retrospekcjach, poznajemy wojenne losy dwojga bohaterów. Akcja tej 500-stronicowej wielowątkowej powieści z nieubłaganą precyzją zmierza do finału: zakończenia prowadzonego przez Halinkę śledztwa. Czytelnik do ostatniej chwili nie wie, czy Halinka zrobi cokolwiek, by ocalić Janka.

Bzik historyczny

Autor pracował nad tą książką od 2000 r. Pierwsze trzy lata poświęcił na podróże na Wschód i zdokumentowanie miejsc, w których rozgrywa się akcja powieści, oraz na liczne lektury, wśród których znalazły się nie tylko najnowsze opracowania, jak „Gułag” Anne Applebaum, lecz przede wszystkim klasyczne świadectwa literackie: „Inny świat” Herlinga-Grudzińskiego, „Mój wiek” Aleksandra Wata, a także dzieła wielkich Rosjan: Waarłama Szałamowa, Aleksandra Sołżenicyna, Natalii Ginsburg.

Polityka 14.2005 (2498) z dnia 09.04.2005; Kultura; s. 72
Reklama