Archiwum Polityki

Półpaństwo

Dziesięć lat po masakrze w Srebrenicy świat znów pochylił się nad losem Bośni. Tylko na chwilę.

11 lipca, Potoczari. Tutaj w fabryce akumulatorów bośniaccy Serbowie przetrzymywali 1300 bośniackich Muzułmanów, a potem ich zamordowali. Muzułmanie byli bezbronnymi cywilami. W pobliżu opuszczonej dziś fabryki i dawnych koszar sił ONZ, które tu stacjonowały w lipcu 1995 r., po drugiej stronie drogi, jest cmentarz, Centrum Pamięci. Dwa lata temu pochowano tu 1327 zidentyfikowanych ofiar zbrodni, muzułmańskich mężczyzn i chłopców. Teraz złożono do grobów kolejnych 610 trumien okrytych kirem. Zielonym. Cmentarz w Potoczari różni się od innych cmentarzy. Nie ma tu przepychu. Są smukłe kopczyki usypane z ziemi jeden przy drugim. Na każdym drewniana pomalowana na zielono wysmukła tablica nagrobna z przyręconą tabliczką: imię, nazwisko, wieś, z której pochodził zamordowany, data urodzenia. Data śmierci wszędzie jest ta sama: 11 lipca 1995 r.

Przez dziesięć lat politycy szukali wyjaśnienia, dlaczego świat nie zapobiegł masakrze. Teraz, stojąc przed trumnami, przyznają, że zlekceważyli wojnę w Jugosławii, zlekceważyli Bośnię. I obiecują, że błędu nie powtórzą. Ale Bośnia wciąż leży daleko od Europy. Dziś, po zamachu w Londynie, może nawet dalej niż jeszcze miesiąc temu, bo londyński trop może prowadzić też na Bałkany. Model multietnicznego świata pogrąża się w kryzysie i coraz mniej w nim miejsca na tolerancję.

W potrzasku

W Sarajewie wszystko jest pozorne: spokój, multietniczność, pojednanie Muzułmanów, Chorwatów, Serbów. Jakby na zamówienie międzynarodowej społeczności i polityków, których taka atrapa zadowala. Nie zastanawiają się, co dalej z Bośnią, skoro ustały walki, strzały, masakry, przeprowadzono wybory.

Kiedyś Bośniak to był Bośniak, bez względu na to, czy wyznawał islam, prawosławie czy katolicyzm. Dziś Bośnia i Hercegowina, choć jest państwem, nie ma narodu, obywatelstwa ani obywateli, którzy się z tym państwem identyfikują.

Polityka 29.2005 (2513) z dnia 23.07.2005; Świat; s. 42
Reklama