Klasyki Polityki

Kopytem wybite

Historia konia. To przypadek, że to zwierzę dotrwało do naszych czasów

Koń z jaskini Lascaux, ok. 15 tys. p.n.e. Koń z jaskini Lascaux, ok. 15 tys. p.n.e. Corbis
Najpierw był zwierzyną łowną, potem kazano mu ciągnąć wóz. Jako wierzchowiec stał się bogiem, symbolem prestiżu i towarzyszem w bitwie. Rzadko które zwierzę miało taki wpływ na rozwój cywilizacji jak koń.

Piękno rozwianej grzywy, cienkie pęciny, smukłą szyję, zgrabny chód, prędkość, siłę i wdzięk tych eleganckich zwierząt człowiek zauważył już w paleolicie. Pojawiające się jako motyw w sztuce naskalnej i plastyce figuralnej 20 tys. lat temu wizerunki koni świadczą o znakomitej znajomości ich anatomii. Zanim człowiekowi udało się okiełznać konia, a potem go udomowić, minęły tysiące lat.

Jego dziko żyjący przodkowie w ciągu 50 mln lat przeszli przemianę od żywiącego się liśćmi leśnego zwierzęcia wielkości kota do okazałych, trawożernych i szybkonogich mieszkańców stepów. Genetyczne zmiany umożliwiły koniom przystosowanie do nowego środowiska – smukła budowa ciała ułatwiała im ucieczkę przed drapieżnikami, a życie w stadach dawało większe poczucie bezpieczeństwa.

Początek konia

W Europie koń pojawił się ok. 500 tys. lat temu. W środkowym paleolicie był duży i ciężki, pod koniec paleolitu pojawiły się małe gatunki o sporej głowie, krótkiej szyi ze sterczącą grzywą, wklęsłym grzbiecie i zwisającym brzuchu. Te ważące 240–300 kg zwierzęta przedstawiono w malarstwie naskalnym w jaskiniach Francji i Hiszpanii i to one, zaraz po reniferze 22–12 tys. lat p.n.e., były najbardziej pożądaną zwierzyną łowną, która oprócz mięsa i tłuszczu dostarczała kości, ścięgien, skóry i włosia. O ich popularności świadczą ogromne ilości kości końskich w jaskiniach i na stanowiskach killing sites, czyli w miejscach pod urwiskami, gdzie spadały całe stada zapędzanych przez człowieka zwierząt. W Solutré we Francji znaleziono dziewięciometrową warstwę kości (32–100 tys. sztuk)zwierząt zabijanych tu przez tysiące lat. Jedno z ostatnich takich miejsc – datowane na 3500–3100 lat p.n.e. – to Botai w Kazachstanie, gdzie odkopano ponad 300 tys.

Polityka 21.2008 (2655) z dnia 24.05.2008; Nauka; s. 84
Oryginalny tytuł tekstu: "Kopytem wybite"
Reklama