Marek Ostrowski
Marek Ostrowski
Fotoreportaże

Kino moralnego niepokoju

Westerny – filmy niepoprawne politycznie

27 września 2021
Monument Valley, Dolina Pomników, sceneria dla wielu amerykańskich filmów o Dzikim Zachodzie. Monument Valley, Dolina Pomników, sceneria dla wielu amerykańskich filmów o Dzikim Zachodzie. Getty Images
Westerny były nie tylko kasowymi produkcjami. Także narzędziami propagandy i polityki historycznej Stanów Zjednoczonych. Dziś na fali nowych standardów moralnych i obalania pomników kolonialnej przeszłości western znów pokazuje inną twarz Ameryki.

John Wayne, który na pół wieku zdominował amerykańskie filmy, z niesmakiem potępiał podziwiany w Europie western „W samo południe”. W nim szeryf (Gary Cooper) stawia czoło zuchwałej bandzie. Jest osamotniony; ostatecznie pomaga mu tylko żona (Grace Kelly), która sięga po broń mimo kwakierskich przekonań religijnych. Wayne orzekł, że film miał charakter „nieamerykański”. I tak pytał: Mieszkańcy portretowanego miasteczka na Zachodzie, którzy przemierzyli dzikie prerie i pustkowia, doświadczali wszelkich trudów, nagle boją się stanąć z bronią u boku szeryfa, bo do miasta przybywa trzech zbirów? Szeryf szuka pomocy w kościele i nikt nie odpowiada na ten apel? Kobieta krzyczy, że mężczyźni są łajdakami i tchórzami? To się nie zdarza w Ameryce – twierdził ikoniczny aktor, pytając: Czy taki obraz kraju chcemy przekazać dzieciom?

Pytania Wayne’a trafiają w punkt. W XX w. Dziki Zachód można było na własne oczy zobaczyć tylko w kinie: western na całe lata przeorał amerykańską psyche i życie polityczne. Stworzył obraz „prawdziwego” Amerykanina niemal na wzór dziś obserwowanych „prawdziwych” patriotów. Historyk Frederick Turner twierdzi nawet, że to nie Jefferson czy Franklin zbudowali amerykańską demokrację, lecz raczej pionierzy „amerykańskiego pogranicza” – tego ruchomego, sunącego na Zachód terytorium z własnymi surowymi prawami. Terytorium bez regularnego wojska czy policji, bez kościołów i księży, bez szlachty, bez snobizmu „wysokiej kultury”, za to z uznaniem szczególnego kodu honorowego postępowania i zdroworozsądkowego, lokalnego systemu wymierzania sprawiedliwości z pomocą colta lub stryczka na drzewie.

„Dobry, zły i brzydki”, tzw. spaghetti western w reżyserii Sergio Leone.Everett/EAST NEWS„Dobry, zły i brzydki”, tzw. spaghetti western w reżyserii Sergio Leone.

Polukrowany moralitet

Gdy reżyser Fred Zinnemann, późniejszy laureat Oscara, miał kręcić „W samo południe”, to ci, którzy wiedzieli, że urodził się w Rzeszowie, pytali go podobno: „Jak to – ty, galicyjski Żyd, zabierasz się do arcyamerykańskiego gatunku?

Polityka 39.2021 (3331) z dnia 21.09.2021; Na własne oczy; s. 100
Oryginalny tytuł tekstu: "Kino moralnego niepokoju"
Marek Ostrowski

Marek Ostrowski

Komentator i publicysta, wieloletni szef działu zagranicznego. Prawnik z wykształcenia. Pracował w Wielkiej Brytanii, Francji, Szwajcarii i Rosji. Autor książek, m.in. „Co nas obchodzi świat. Ściągawka na czas chaosu” oraz „Teatr sprawiedliwości. Aktorzy i kulisy”.

Reklama

    Najchętniej czytane w sekcji Fotoreportaże

  1. Pele. Brazylia żegna swojego króla. Dzięki niemu pokochała samą siebie

    Artur Domosławski
  2. Świat kolekcjonerów zabawek. Ludzie bez pasji ich nie zrozumieją

    Juliusz Ćwieluch
  3. Niezwykłe dzieła z drzew. A w Polsce mamy tylko sztuczną palmę

    Aleksander Świeszewski
  4. Jaki sens szycia? Mamy w Polsce mistrzów, uczniów brak

    Marcin Piątek
POLITYKA
Newsletter Prenumerata cyfrowa
Facebook Twitter Instagram

Nasze wydawnictwa

  • Redakcja Polityki
  • Biuro reklamy
  • Napisz do redakcji
  • BOK dla prenumeratorów cyfrowych
  • O Polityce
  • Regulamin serwisu
  • Zasady publikacji komentarzy
  • Polityka prywatności
  • Ustawienia plików cookie
  • Polityka RODO
  • Informacje dla akcjonariuszy

Aplikacje Polityki

iOS i Android
iOS i Android
W aplikacjach publikujemy pełne wydania tygodnika POLITYKA oraz nasze pisma.

 

Aplikacja Fiszki fiszki
Fiszki Polityki
Codziennie podsumowujemy dla Ciebie najważniejsze wydarzenia dnia.
  • Pulsar
  • Dwutygodnik Forum
  • Polityka Insight
  • Leśniczówka Nibork
  • Projekt: Cogision, Ładne Halo
  • Wykonanie: Vavatech
  • Prawa autorskie © POLITYKA Sp. z o.o. S.K.A.