Piotr Sarzyński
Piotr Sarzyński
Fotoreportaże

Nietwarzowa twarz

Twarz przybiera dziś zaskakujące formy. W sztuce, w życiu, w sieci

14 marca 2023
Jedna z prac artystki o pseudonimie Orlan. Jedna z prac artystki o pseudonimie Orlan. Orlan
Po ostatniej gali nagród Grammy rozpisywano się o odmienionych operacją plastyczną rysach Madonny. Temat jednak szybko zgasł, bo w dzisiejszych czasach twarz staje się nieistotna. Lub może raczej: istotna inaczej.

Przez stulecia frazeologia obrosła zwrotami każącymi nam wyrabiać sobie opinię o innych na podstawie tego, co dzieje się w obrębie między brodą a czubkiem głowy: śmiejące się oczy, zacięte usta, kręcić nosem, marsowe czoło itd. Wykształciła się nawet profesja fizjonomisty, który w temacie czytania z twarzy podpierał się szczególną wiedzą, doświadczeniem, intuicją. W formie ponurej antropometryczne pomiary twarzy poprowadziły ludzkość w stronę wniosków służących odróżnianiu Aryjczyków od innych narodów. Całe rzesze psychologów, antropologów, ale i filozofów pochylały się nad pytaniem: co możemy wyczytać z twarzy? Uznając ją intuicyjnie za furtkę uchyloną do wszystkiego co w ludzkim życiu ważne: zagadek osobowości, intencji, przeżyć, uczuć, temperamentu, nastrojów, relacji interpersonalnych.

Shawn Huckins, Various Fabrics, „Portrait of a Woman”, 2022 r.Shawn HuckinsShawn Huckins, Various Fabrics, „Portrait of a Woman”, 2022 r.

Nic więc dziwnego, że także historia sztuki wprost kipi od dzieł, których głównym tematem była ludzka fizys. Ba, można by zaryzykować tezę, że był to temat najważniejszy, daleko wyprzedzający w rankingu artystycznych fascynacji wszelkie te martwe natury, pejzaże, sceny rodzajowe, akty itd. Wszak nie bez przyczyny spoglądając na najsłynniejszy obraz świata, śledzimy nic innego, jak uśmiech tajemniczej modelki. I trudno wyobrazić sobie dzieje sztuki bez tych wszystkich wizerunków, od tajemniczych portretów z Fajum, przez eleganckie popiersia weneckiego renesansu, przejmujące autoportrety starego Rembrandta, bogactwo nastrojów u Velazqueza czy Goi itd. Długo by zresztą wymieniać.

Przyszedł jednak wiek XX, który wszystko zakwestionował, przenicował i zaczął budować na nowo. Nie oszczędzając też twarzy. Hasło do natarcia rzucił niezawodny burzyciel Pablo Picasso, a wzorem stały się „Panny z Avignon”. Rozpoczęty przez niego proces dekonstrukcji twarzy do skrajności doprowadził z czasem amerykański artysta George Condo.

Polityka 12.2023 (3406) z dnia 14.03.2023; Na własne oczy; s. 92
Oryginalny tytuł tekstu: "Nietwarzowa twarz"
Piotr Sarzyński

Piotr Sarzyński

Z wykształcenia socjolog. W „Polityce” od 1986 r. Zajmuje się problematyką kulturalną, a szczególnie popularyzacją sztuki, architekturą i designem. W latach 1988–96 współautor i prowadzący liczne programy w TVP (m.in. „Studio Otwarte”, „Kawa czy herbata?”). Autor pięciu książek, m.in. „Przewodnika po rynku malarstwa” i „Wrzask w przestrzeni. Dlaczego w Polsce jest tak brzydko”.

Reklama

    Najchętniej czytane w sekcji Fotoreportaże

  1. Kioski Ruchu w bezruchu. W zeszłym roku upadał jeden dziennie

    Juliusz Ćwieluch
  2. Tak wygląda upadek wałbrzyskiej porcelany. Nie będzie już Fryderyki z Krzysztofa

    Agnieszka Krzemińska
  3. Twarz przybiera dziś zaskakujące formy. W sztuce, w życiu, w sieci

    Piotr Sarzyński
  4. Legendarny Boeing 747 przechodzi do historii

    Olaf Szewczyk
  5. Redakcja POLITYKI
POLITYKA
Newsletter Prenumerata cyfrowa
Facebook Twitter Instagram

Nasze wydawnictwa

  • Redakcja Polityki
  • Biuro reklamy
  • Napisz do redakcji
  • BOK dla prenumeratorów cyfrowych
  • O Polityce
  • Regulamin serwisu
  • Zasady publikacji komentarzy
  • Polityka prywatności
  • Ustawienia plików cookie
  • Polityka RODO
  • Informacje dla akcjonariuszy

Aplikacje Polityki

iOS i Android
iOS i Android
W aplikacjach publikujemy pełne wydania tygodnika POLITYKA oraz nasze pisma.

 

Aplikacja Fiszki fiszki
Fiszki Polityki
Codziennie podsumowujemy dla Ciebie najważniejsze wydarzenia dnia.
  • Pulsar
  • Dwutygodnik Forum
  • Polityka Insight
  • Leśniczówka Nibork
  • Projekt: Cogision, Ładne Halo
  • Wykonanie: Vavatech
  • Prawa autorskie © POLITYKA Sp. z o.o. S.K.A.